Τα γεφύρια του Πορταϊκού κινδυνεύουν!

Να μπει «φρένο» στην ανεξέλεγκτη και αυθαίρετη αμμοληψία

 

 

Άρθρο του Βασίλη Πανάγου

 

Οι πρόσφατες βροχοπτώσεις, άφησαν στην κοίτη του Πορταϊκού  προειδοποιητικά σημάδια, για το τι μπορεί να επακολουθήσει σε περίπτωση έντονων καιρικών φαινομένων. Η άνοδος της στάθμης του νερού, κατέστρεψε ολοσχερώς το ήδη «πληγωμένο» από παλαιότερες πλημμύρες φράγμα της γέφυρας. Η εξαφάνιση του φράγματος, μεγάλωσε την κλίση της κοίτης και η αυξημένη ταχύτητα ροής του νερού «έσκαψε» το φερτό υλικό που κάλυπτε το πέδιλο θεμελίωσης της γέφυρας. Ο αντιπεριφερειάρχης της  Π. Ε. Τρικάλων, στα πλαίσια των καθηκόντων του, έσπευσε στο σημείο του συμβάντος και ενήργησε για την άμεση έναρξη των εργασιών. Ωστόσο, οι τεχνικές υπηρεσίες της Περιφέρειας έκριναν σκόπιμο να απαγορευτεί η χρήση της γέφυρας από τους πεζούς, μέχρι να πραγματοποιηθεί ο ενδελεχής έλεγχος και να διαπιστωθεί η στατικότητά της.

 

 

Προφανώς, η εντολή της απαγόρευσης δόθηκε για λόγους που αφορούν την ασφάλεια των πεζών, και για αποφυγή τυχόν ευθυνών σε περίπτωση πρόκλησης ατυχήματος. Ωστόσο, ήταν μια απόφαση που προκάλεσε ανησυχία και προβληματισμό στην τοπική κοινωνία. Το κατά πόσο θα είναι εφικτό να γίνει ο έλεγχος της γέφυρας, μέσα στο καταχείμωνο και με τα νερά του Πορταϊκού διογκωμένα, είναι ένα ερώτημα. Πάντως, ο κανονισμός επιθεώρησης και συντήρησης γεφυρών, προβλέπει σε περιπτώσεις έκτακτου συμβάντος (όπως στην προκειμένη περίπτωση η πλημμύρα), την άμεση πραγματοποίηση επιθεώρησης. Οι γέφυρες, συχνά,  «πληγώνονται» από τα χρόνια που τις βαραίνουν, το φορτίο που μεταφέρουν, τις κλιματολογικές συνθήκες και ιδιαίτερα τα πλημμυρικά φαινόμενα. Γι’ αυτό και το θεσμικό πλαίσιο προβλέπει να γίνονται περιοδικές επιθεωρήσεις και παρεμβάσεις συντήρησης για την ασφάλεια των χρηστών. Άγνωστο αν έγινε ποτέ έλεγχος στα γεφύρια του Πορταϊκού. Αυτό, μόνο οι αρμόδιες υπηρεσίες το γνωρίζουν. Παρ’ όλα αυτά, τα σημάδια της φθοράς και της εγκατάλειψης στα κιγκλιδώματα της γέφυρας «Γκίκα» και στους πυλώνες της καλωδιωτής πεζογέφυρας «Δερβέναγα», παραμένουν ορατά, εδώ και αρκετά χρόνια. Λογικά, αν οι αρμόδιοι επιθεωρητές – μηχανικοί θα είχαν πραγματοποιήσει περιοδικούς ελέγχους, θα είχαν διαπιστώσει τις επιφανειακές ζημιές και θα εισηγούνταν την επισκευή τους.

Οι ξαφνικές πλημμύρες των ποταμών, απασχολούσαν ανέκαθεν τους ανθρώπους.  Κι αυτό γιατί, η ταχεία άνοδος της στάθμης των υδάτων και η ορμητική τους ροή, με τη μεταφορά μεγάλης ποσότητας  φερτών υλικών εμφανιζόταν απροειδοποίητα. Ήταν ένα φυσικό φαινόμενο, που πάντα έσπειρε φόβο και ανησυχία στους κατοίκους των οικισμών, μετά από έντονες και παρατεταμένες βροχοπτώσεις. Οι άνθρωποι, για να περισώσουν ζωές και περιουσίες, φρόντιζαν  να ενισχύουν τις όχθες των ποταμών, και προέβαιναν σε πρόχειρες αντιπλημμυρικές εργασίες. Επειδή το πρόβλημα ήταν υπαρκτό, μάθαιναν να ζουν με αυτό.

Τα ποτάμια δεν τιθασεύονται εύκολα και πρέπει να αντιμετωπίζονται με σεβασμό. Πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη, σχεδιασμός και αποτελεσματική οργάνωση. Τα έντονα καιρικά φαινόμενα, αφήνουν στο πέρασμά τους μεγάλες φυσικές καταστροφές, τις οποίες οι  θεωρητικολογούντες  αποδίδουν στην κλιματική αλλαγή. Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι σοβαρό και εύλογα προκαλεί την παγκόσμια ανησυχία, αλλά δεν είναι το μόνο. Τεράστιο είναι το πλήγμα που επιφέρουν στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον οι άνθρωποι, με την ανεύθυνη και αδιάφορη στάση τους. 

 

 

Κι εδώ, πρέπει να τονιστούν οι περιβαλλοντικές συνέπειες από την  ανεξέλεγκτη και αυθαίρετη αμμοληψία που έγινε και συνεχίζει να γίνεται στην κοίτη του Πορταϊκού. Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων της Περιφέρειας Θεσσαλίας (Αρ. πρ. 14/30-11-2018, 1486/4-12-2018) με τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου της αμμοληψίας, φαίνεται ότι –τελικά- δεν διευκόλυνε την ομαλή ροή του νερού, αλλά επιδείνωσε το πρόβλημα. Η εκσκαφή και η εξόρυξη του υλικού κατά μήκος της κοίτης του Πορταϊκού  και σε απόσταση 1500 μέτρων (από το ύψος περίπου των σφαγείων έως τον κόμβο της Λυγαριάς),  είχε  ως αποτέλεσμα  τη σημαντική εμβάθυνση της κοίτης. Η αμμοληψία, προκάλεσε μεγαλύτερη υψομετρική  κλήση στην κοίτη του ποταμού, με συνέπεια να αυξηθεί κατακόρυφα η ταχύτητα ροής του νερού. Ήδη, τα αποτελέσματα αυτής της παρέμβασης  έγιναν ορατά από τις «πληγές» που άφησε η πρόσφατη νεροποντή (10 Δεκεμβρίου) στη γέφυρα «Γκίκα». Επίσης, το χρονικό διάστημα που πραγματοποιούνταν οι εργολαβικές εργασίες της αμμοληψίας,  καμία σκέψη ή μέριμνα δεν υπήρξε για την ενίσχυση του φράγματος της γέφυρας «Γκίκα» που ήταν ήδη λαβωμένο από τις πλημμύρες, της 01.01.2015 και του «Ιανού» (18 & 19.09.2020). Επιπλέον, δεν έγινε καθαρισμός στην κοίτη του Πορταϊκού από τα φερτά υλικά και τη βλάστηση που συσσωρεύτηκαν σε μεγάλο όγκο.

Η γέφυρα «Γκίκα» έχει ζωή 61 χρόνων. Ήταν η πρώτη οδογέφυρα που κατασκευάστηκε στον  Πορταϊκό ποταμό και συνέδεε μέχρι το 2014 την Πύλη και την ευρύτερη ορεινή και πεδινή περιοχή με τον Άγιο Βησσαρίωνα, τη Φιλύρα, την Πιαλεία, τη Φήκη και τα υπόλοιπα ριζοχώρια του Κόζιακα. Στις μέρες μας, μετά την απομάκρυνση των οχημάτων, μετατράπηκε σε μια ευρύχωρη και ασφαλή πεζογέφυρα, εξυπηρετώντας καθημερινά εκατοντάδες πεζούς. Είναι κατασκευαστικό επίτευγμα μιας άλλης εποχής, κι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας. Τα γεωμετρικά και τεχνικά  της στοιχεία,  την κατατάσσουν  με τα υπόλοιπα γεφύρια του Πορταϊκού ποταμού στα χαρακτηριστικά δείγματα ανάπτυξης της γεφυροποιίας στον ελληνικό χώρο, όπως αναφέρεται και σε επιστημονική μελέτη. Θα ‘πρεπε, λοιπόν, να αναδειχθεί σε πεζογέφυρα «κόσμημα», άριστα συντηρημένη,  φωτισμένη και καλλωπισμένη, όπως συμβαίνει με ανάλογα γεφύρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα γεφύρια χαρακτηρίζονται αξιοθέατα, εμπλουτίζουν το πολιτιστικό απόθεμα και συμβάλλουν στην τουριστική αναβάθμιση. Κι αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος για την αισθητική και λειτουργική μεταμόρφωσή τους.  Άλλωστε, ο Δήμος Πύλης,  με τη λογική αυτή προωθεί το θεματικό έργο με τίτλο: “Πάρκο των Γεφυριών”.  Αλήθεια, τι νόημα θα είχε αυτή η φιλόδοξη πρόταση για την αναβάθμιση του επιβλητικού φαραγγιού της Πύλης, αν δεν το στόλιζαν μνημεία και αξιοθέατα με ιστορικό, πολιτιστικό και  αρχιτεκτονικό περιεχόμενο;

Η  Περιφέρεια Θεσσαλίας, ως αρμόδια αρχή, προγραμμάτισε έργα για την αντιπλημμυρική θωράκιση του Πορταϊκού. Όμως, η περιβαλλοντική «ζημιά» που προκλήθηκε στην κοίτη του ποταμού είναι θέμα μείζονος σημασίας. Συνεπώς, πρέπει να γίνεται αυστηρός έλεγχος για την παράνομη αμμοληψία. Τα έργα για την προστασία των γεφυριών πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα. Ο καθαρισμός της κοίτης, οι αντιπλημμυρικές εργασίες και η κατασκευή ενός ενισχυμένου φράγματος στη θέση του κατεστραμμένου είναι έργα αναγκαία και επείγοντα.  Η μνήμη  είναι νωπή από την καταστροφή που προκάλεσε ο Πάμισος  στο γειτονικό Μουζάκι. Και στην περίπτωση του Πορταϊκού,  το αντίδοτο για να αποφευχθούν νέες τραγωδίες είναι η πρόληψη.

 

 

Σχετικές δημοσιεύσεις