Τα γονίδια ευθύνονται μόνο κατά 20% για τα χρόνια μας
Σοκαριστική η καθηγήτρια κ. Ρένα Κωστή για το πως επηρεάζει η διατροφή, η άσκηση, ο τρόπος ζωής στο πόσα χρόνια θα ζήσουμε
Γιατί στην Ικαρία και στις «μπλε ζώνες» του πλανήτη οι κάτοικοι ζουν 100 χρόνια
«Για το πόσα χρόνια θα ζήσουμε και ποια θα είναι η ποιότητα της ζωής μας, μόνο το 20% οφείλεται στα γονίδιά μας. Το υπόλοιπο 80% είναι αποκλειστική ευθύνη και επιλογή του κάθε ανθρώπου».
Όταν μια ομιλία ολοκληρώνεται με αυτή ακριβώς την επισήμανση-η οποία βασίζεται σε επιστημονικές μελέτες και έρευνες- αν μη τι άλλο έχει ταρακουνήσει και προβληματίσει αρκούντως το ακροατήριο.
Ο λόγος για την κ. Ρένα Κωστή, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Διαιτολογίας και Διατροφολογίας Τρικάλων, που στο πλαίσιο της προχθεσινής πολύ ενδιαφέρουσας ημερίδας που διοργάνωσε η τοπική πανεπιστημιακή σχολή αποκάλυψε τα μυστικά του τρόπου ζωής για υγιή γήρανση και μακροβιότητα.
Η κ. Κωστή ξεκίνησε την εισήγησή της παρουσιάζοντας τις πέντε Μπλε Ζώνες (περιοχές) του πλανήτη όπου οι κάτοικοί τους ζούνε πολύ περισσότερο από τον μέσο όρο: την Οκινάουα στην Ιαπωνία, τη Σαρδηνία στην Ιταλία, τη Νικόγια στην Κόστα Ρίκα, τη Λόμα Λίντα στην Καλιφόρνια και την Ικαρία στην Ελλάδα.
Οι άνθρωποι που κατοικούν σ’ αυτές τις Μπλέ Ζώνες μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά τρόπου ζωής που συμβάλλουν στη μακροζωία τους τα οποία συνοψίζονται στα εξής:
-εκτός από τη διατροφή, η άθληση είναι ένας σημαντικός παράγοντας μακροζωίας. Και όταν λέμε άσκηση δεν αναφερόμαστε σε συγκεκριμένο τρόπο γυμναστικής σε γυμναστήρια, αλλά γενικότερα στην κίνηση. Όσοι έφτασαν στα 100, είχαν συνεχόμενη κίνηση στη ζωή τους.
-η ύπαρξη στόχου και πλάνου ζωής είναι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που αυξάνει έως και 7 χρόνια το προσδόκιμο για άντρες και γυναίκες. Οι κάτοικοι της Οκινάουα ξυπνούν κάθε πρωί και διερωτώνται «γιατί ξυπνάω; Θέλω να ζήσω, έχω έναν στόχο!»
–και οι μακροβιότεροι άνθρωποι στον κόσμο έχουν στρες (οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή που σχετίζεται με πάρα πολλά νοσήματα), αλλά έχουν βρει τρόπους να χαλαρώνουν. Οι κάτοικοι της Οκινάουα αφιερώνουν μερικές στιγμές κάθε μέρα για να θυμούνται τους προγόνους τους. Οι κάτοικοι της Ικαρίας παίρνουν έναν υπνάκο και οι κάτοικοι της Σαρδηνίας έχουν την happyhour. Για μισή, μία ώρα ξεχνάνε τα πάντα και χαλαρώνουν. Διαφορετικά δεν μπορεί να αποφορτιστεί ο οργανισμός απ’ το χρόνιο στρες.
-τρώμε μέχρι το στομάχι μας να έχει χορτάσει σε ένα ποσοστό 80%. Το 20% έχει αποδειχθεί ότι κάνει τη διαφορά για το αν κάποιος θα γίνει παχύσαρκος ή θα οδηγηθεί σε απώλεια βάρους. Οι άνθρωποι στις Μπλε Ζώνες τρώνε το μικρότερο γεύμα ή αργά το απόγευμα ή νωρίς το βράδυ και μετά δεν τρώνε τίποτα άλλο.
–υποστηρίζουν το παραδοσιακό μοντέλο του μεσογειακού τρόπου ζωής, δίνοντας προτεραιότητα στην οικογένεια. Συγκεκριμένα έχει αποδειχθεί πως οι άνθρωποι που κρατάνε τους ηλικιωμένους γονείς κοντά στο σπίτι τους, μειώνουν τόσο για τους ίδιους όσο και για τους γονείς τους το ποσοστό των ασθενειών, αλλά και της θνησιμότητας. Η δέσμευση με έναν σύντροφο ζωής, οι καλές σχέσεις και η επένδυση χρόνου κι αγάπης στα παιδιά μπορεί να προσθέσει έως και τρία χρόνια ζωής.
–σημαντικός είναι και ο σωστός κοινωνικός περίγυρος, με την έννοια ότι δεν γίνεται κάποιος να προσέχει τη διατροφή του, να τρώει στις 7 το απόγευμα και όλη του η παρέα να βγαίνει για φαγητό στις 10.30 το βράδυ. Πρέπει να επιλέγει παρέες που να έχουν το ίδιο στιλ ζωής. Οι κάτοικοι της Οκινάουα στην Ιαπωνία δημιουργούν ομάδες πέντε φίλων που είναι αφοσιωμένοι ο ένας στον άλλο για μια ζωή.
–μελέτες του 2020 έχουν δείξει πως το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η ευτυχία, ακόμη και η μοναξιά, είναι μεταδοτικές συμπεριφορές. Πρόκειται για αναδυόμενους παράγοντες κινδύνου που μέχρι τώρα δεν είχαν εμφανιστεί και έχουν όλοι να κάνουν με την ψυχολογία.
–οι άνθρωποι που κοιμούνται τακτικά, έχουν μέχρι και 35% χαμηλότερες πιθανότητες θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο
–4 έως 14 χρόνια ζωής προσθέτει επίσης σε έναν άνθρωπο το αίσθημα του ανήκω σε κάποια θρησκευτική κοινότητα, όποια κι αν είναι αυτή.
Έχει σημασία τι κόκκινο κρέας τρώμε
Όσον αφορά στη διατροφή η αναπληρώτρια καθηγήτρια του ΤΔΔ ανέφερε πως υπάρχει μια γενική τάση σε όλες τις περιοχές που οι κάτοικοί τους ζουν περισσότερο. Κοινά τρόφιμα που καταναλώνουν είναι τα φασόλια, η φάβα, η σόγια, οι φακές, το ελαιόλαδο, το κρέας σε μέτρια ποσότητα (στο μέγεθος ενός τραπουλόχαρτου) περίπου πέντε φορές το μήνα.
Θεώρησε όμως αναγκαία την επισήμανση ότι η διατροφή δεν είναι μόνο θερμίδες, αλλά έχει και ποιότητα. Λέμε πως καταναλώνουν κρέας, αλλά το κόκκινο κρέας είναι πολύ γενικό. Οι Ικαριώτες για παράδειγμα δεν τρώνε κρέας εισαγόμενο με ορμόνες. Αναφέρουν ότι τρώνε στήθος γίδινο και τυριά γίδινα. Τα ζώα αυτά έχουν χαμηλό στρες κατά τη διαβίωση και τη σφαγή και ως εκ τούτου το κρέας τους έχει χαμηλό επίπεδο τοξινών. Η διατροφή ενός ζώου και το πως μεγαλώνει επηρεάζει το επίπεδο των λιπιδίων.
Τρεις παράγοντες που θέλει η αλκοόλη
Ένα ακόμη κοινό χαρακτηριστικό των κατοίκων των Μπλε Ζωνών είναι η κατανάλωση κρασί, εκτός από τις περιπτώσεις εκείνες που η θρησκεία τους το απαγορεύει.
Δεδομένου ότι η κ. Κωστή είναι και πρόεδρος της ομάδας εμπειρογνωμόνων «Κατανάλωση, Διατροφή και Υγεία» (“CONUSA” Consumption , Nutrition and Health) του Παγκόσμιου Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV) οι συμβουλές της για τον τρόπο κατανάλωσης του κρασιού, της αλκοόλης γενικότερα αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα: πάντοτε με μέτρο, πάντοτε με τα γεύματα και πάντοτε με παρέα!
Ο Ικαριώτης με καρκίνο τελικού σταδίου που έζησε μέχρι τα 103
Για το τέλος η ομιλήτρια άφησε το παράδειγμα του Ικαριώτη Σταμάτη Μωραϊτη ο οποίος γεννήθηκε το 1910 στην Ικαρία, μετανάστευσε στην Αμερική όπου άλλοι λένε πως έβαφε γέφυρες και άλλοι πως ήταν ζωγράφος, παντρεύτηκε, έκανε παιδιά και στα 66 του χρόνια διαγνώστηκε με καρκίνο τελικού σταδίου στους πνεύμονες. Θεώρησε πως δεν είχε λόγο να πεθάνει στην Αμερική και επέστρεψε στην Ικαρία. Επιστρέφει στο νησί, βάζει έναν κήπο, φυτεύει και κάτι αμπελάκια και για 37 χρόνια είχε έναν αμπελώνα που παρήγαγε 200 λίτρα κρασί το χρόνο. Απεβίωσε το 2013. Ένας άνθρωπος με αποδεδειγμένο τελικό σταδίου καρκίνο πνεύμονα. Το παράδειγμα του Σ. Μωραϊτη αποδεικνύει πως ακόμη και στα 66 η αλλαγή της νοοτροπίας, η αλλαγή του τρόπου ζωής ολοκληρωτικά, μπορεί να αυξήσει το προσδόκιμο επιβίωσης!
Συμπερασματικά
«Πρέπει να αντιμετωπίζουμε την υγιή γήρανση ολιστικά. Είναι συνέργεια πολλών επιστημόνων. Δεν υπάρχουν καθοριστικοί παράγοντες που μπορούν να δρουν μεμονωμένα για τον προσδιορισμό των προτύπων γήρανσης. Και ένας συνδυασμός περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων οδηγεί στην υγιή ή ανθυγιεινή γήρανση» κατέληξε η κ. Κωστή.
Αφροδίτη Νανάκη
