«Η Τέχνη είναι ο δρόμος για να γνωρίσεις τον άνθρωπο»
Ο κ. Ντίνος Σιδερίδης είναι μια εξέχουσα προσωπικότητα των γραμμάτων και των τεχνών με σπουδαία παρουσία τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό. Ξεκίνησε ως ηθοποιός αλλά σύντομα ανέπτυξε πολύπλευρη δραστηριότητα σε άλλους πνευματικούς και καλλιτεχνικούς τομείς. Δίδαξε Υποκριτική, Αυτοσχεδιασμό και Δραματολογία, έγραψε ποίηση, το 1969 μετανάστευσε στο Παρίσι όπου δημιούργησε μια νέα σταδιοδρομία αρχικά ως ρεπόρτερ στην Ελληνική Ώρα της Γαλλικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης αλλά και Θεατρικός συγγραφέας και Σκηνοθέτης. Το 1975 επιστρέφοντας στην Ελλάδα δραστηριοποιήθηκε στην επανασύσταση του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών που είχε καταργηθεί το 1967 από την Χούντα, τα βασανιστήρια της οποίας κατήγγειλε και στο έργο του Avril noir Grec. Κείμενα και τραγούδια του από το έργο «Άγονη γραμμή» και την ομώνυμη ποιητική του συλλογή παρουσιάστηκαν από το πρωτοποριακό Ελεύθερο Θέατρο. Άνθρωπος χαμηλών τόνων, σπανιότατα δίνει συνεντεύξεις και γι΄ αυτό είναι ακόμα μεγαλύτερη η τιμή που μου έκανε να συνομιλήσουμε για την άκρως ενδιαφέρουσα πορεία του.
Συνέντευξη στον συνεργάτη μας Χάρη Μαντέλλο
Ερ: Κύριε Σιδερίδη ξεκινήσατε ως ηθοποιός από το Θέατρο Τέχνης του σπουδαίου Καρόλου Κουν. Τι θυμάστε από τα πρώτα σας βήματα στον χώρο του θεάτρου δίπλα σε αυτόν τον μεγάλο θεατράνθρωπο αλλά και σε άλλα σημαντικά ονόματα όπως ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, ο Κώστας Μουσούρης και η Κατερίνα Ανδρεάδη;
Απ: Κατ’ αρχάς, κάθε φορά που έκανες μάθημα με τον Κουν, ένιωθες πως άλλαζες εσύ, η συμπεριφορά σου, ο τρόπος που έβλεπες τα πράγματα. Σε πήγαινε σε βάθη πρωτόγνωρα και δρόμους που άνοιγαν το μυαλό και το συναίσθημά σου.
Με τον Κωνσταντάρα, όταν δούλευες, ένιωθες πως ήταν σαν παιχνίδι, χωρίς αυτό να τον μειώνει καθόλου. Με μένα ήταν πολύ προστατευτικός.
Ο Μουσούρης ήταν πιο αποστασιοποιημένος, ωστόσο δε δίστασε στιγμή να με πάρει στον θίασό του, αν και δεν είχα ακόμα την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος!
Όσο για την κα Κατερίνα, ήταν μια εποχή που ο κόσμος περίμενε στο λιοπύρι 2 ώρες για να πάρει εισιτήριο στο τεράστιο θέατρό της στην Γ’ Σεπτεμβρίου. Θυμάμαι όταν κάναμε περιοδεία με Ίψεν, με εμπιστεύτηκε να κάνουμε καθημερινά πρόβες, επειδή ήμουν μαθητής του Κουν, που της είχε διδάξει το έργο! Άκουγε τη γνώμη μου, παρά το νεαρό της ηλικίας μου.
Ερ: Το 1953 ανεβάσατε σε διασκευή σας τον «Τρίτο άνθρωπο» που τρία χρόνια νωρίτερα είχε γυρίσει σε ταινία ο Κάρολ Ριντ με τον Όρσον Γουέλς. Τι σας γοήτευσε ιδιαίτερα σε αυτό το φιλμ και το μεταφέρατε στο θέατρο;
Απ: Τότε ήμουν στο 1ο έτος του Θεάτρου Τέχνης και το καλοκαίρι παιζόταν το φιλμ. Θέλαμε με τον φίλο μου, Ηλία Κυζηράκο, να το μεταφέρουμε στο θέατρο. Τελικά το έκανα μόνος μου. Με γοήτευσε το μυστήριο της ταινίας και η μουσική. Το τόλμησα γιατί ήθελα να κάνω κάτι δικό μου.
Ερ: Επί σειρά ετών υπήρξατε Ειδικός Γραμματέας της Επιτροπής Άδειας Ασκήσεως Επαγγέλματος Ηθοποιού. Πώς βλέπετε τα πράγματα τώρα που δεν υφίσταται αυτή η άδεια με κάποιους να ισχυρίζονται ότι ο ηθοποιός δεν χρειάζεται άδεια για να ξεδιπλώσει το ταλέντο του και άλλους να λένε ότι χωρίς αυτή μπορεί πλέον ο οποιοσδήποτε να παρεισφρέει στον χώρο και να αυτοαποκαλείται ηθοποιός;
Απ: Δε διαφωνώ με την κατάργηση της άδειας, γιατί πιστεύω πως η καλύτερη άδεια είναι η … μόρφωση! Διαρκής θεατρική καλλιέργεια. Ο ηθοποιός οφείλει να ασκείται συνεχώς και να μην επαναπαύεται σε προσωρινές επιτυχίες. Φυσικά, αυτό που συμβαίνει σήμερα, που “όλοι” θέλουν να γίνουν ηθοποιοί, είναι σαφώς προβληματικό. Αλλά νομίζω πως αυτή η τάση, η έλξη προς τον κόσμο του θεάματος αντικατοπτρίζει την εποχή μας που είναι εποχή της εικόνας, του “φαίνεσθαι” και όχι του “είναι”. Κατά συνέπεια πολλοί νομίζουν πως η συμμετοχή σε ένα σήριαλ, μια ταινία, ή ακόμα και σε μια παράσταση είναι μόνο … εικόνα κι όχι εσωτερικό σκάψιμο, δουλειά προσωπική με τον εαυτό για να συναντήσεις το πρόσωπο που υποδύεσαι και να γνωρίσεις τον κόσμο του. Η κατάργηση της άδειας εν ολίγοις έδωσε μια ελευθερία όλοι να δοκιμάσουν την τύχη τους στην υποκριτική κι αυτό είναι καλό. Ωστόσο, η υποκριτική είναι δύσκολη κι απαιτητική τέχνη κι αυτή τελικά κρίνει ποιος θα μείνει να την υπηρετήσει και ποιος θα πάει σπίτι του, για να το πω απλά.
Ερ: Η περίοδος της δικτατορίας σας βρίσκει στο Παρίσι ως ρεπόρτερ, θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη. Πώς ήτανε τα χρόνια που περάσατε εκεί και η επαφή σας με την καλλιτεχνική ζωή της Γαλλίας;
Απ: Η καλύτερη περίοδος της ζωής μου! Η Γαλλία με πίστεψε και με αγκάλιασε. Έφυγα λόγω της χούντας, χωρίς χρήματα, χωρίς να γνωρίζω τη γλώσσα, κι έκανα ό,τι δουλειά μπορείτε να φανταστείτε για να επιβιώσω. Και όχι μόνο επιβίωσα, αλλά και τη γλώσσα έμαθα και θεατρικό έργο έγραψα στα γαλλικά – Signal d’ alarme- το οποίο επελέγη και παρουσιάστηκε σε διεθνές φεστιβάλ στο Παρίσι. Παίχτηκε μπροστά σε θεατές όπως ο Jean- Louis Barrault και ο Michel Piccoli, οι οποίοι με στήριξαν πολύ. Η επιτυχία του έργου μου έφερε υποτροφία του γαλλικού κράτους, η οποία με βοήθησε να φοιτήσω απρόσκοπτα στη Σορβόννη θέατρο αλλά και γαλλική γλώσσα και φιλολογία. Δούλεψα όμως και στη γαλλική ραδιοφωνία (ORTF), έλαβα μέρος σε πολλά φεστιβάλ ( π.χ. στο Rosny Sous Bois) και 10 χρόνια κύλησαν όπως ούτε στα πιο τρελά μου όνειρα δε θα μπορούσα να φανταστώ.
Ερ: Μιλήστε μας λίγο και για την μελέτη σας επάνω στη διαμόρφωση της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από την Τέχνη και για τα οφέλη που προσφέρει η καλλιτεχνία στον άνθρωπο.
Απ: Ως καλλιτέχνης και εκπαιδευτικός, ήθελα πάντα να κάνω τους ανθρώπους καλύτερους μέσω της γνώσης και της τέχνης. Η τέχνη, για μένα, είναι ο δρόμος για να γνωρίσεις τον Άνθρωπο. Πάρτε το θέατρο, από την αρχαιότητα ως σήμερα. Τι άλλο είναι από κατάθεση της υπαρξιακής αγωνίας; Μέσα στα κλασικά πια κείμενα ο άνθρωπος αναρωτιέται για τη μοίρα του, για το ποιος είναι, για το αν είναι πραγματικά αυτός που δείχνει ή κάποιος άλλος. Κοντολογίς, η τέχνη είναι σχολείο! Πολλές φορές, ως εκπαιδευτικός, έχω σκεφτεί πόσο με έχει βοηθήσει η θητεία μου στο θέατρο. Σε σημείο που τείνω να πιστεύω πως οι δάσκαλοι κι οι καθηγητές θα έπρεπε να διδάσκονται θέατρο ανάμεσα στα άλλα μαθήματα, στην πρακτική τους. Κοιτάξτε, ένα σοβαρό ερώτημα για τον εκπαιδευτικό είναι πώς να κινήσω το ενδιαφέρον του αδιάφορου για το μάθημα μαθητή. Το ίδιο ερώτημα δεν αντιμετωπίζει κι ο καλλιτέχνης, ηθοποιός, μουσικός κ.λπ.; Πώς, με ποιον τρόπο κινητοποιείς το ενδιαφέρον του άλλου να σε ακούσει; Τέχνη κι εκπαίδευση εφάπτονται ως έννοιες, για μένα. Μην ξεχνάμε άλλωστε τον παιδευτικό χαρακτήρα του θεάτρου στην αρχαία Αθήνα.
Ερ: Σύζυγός σας υπήρξε η αξέχαστη και σπουδαία ηθοποιός Αγνή Βλάχου. Πείτε μας κάποια πράγματα για την ζωή σας δίπλα της.
Απ: Για την Αγνή, έχω να θυμάμαι τη σκληρή δουλειά μας μέρα και νύχτα. Πολλή δουλειά: ραδιόφωνο, διαφημίσεις, θέατρο, τόσο που την θυμάμαι να περπατάμε και από την κούραση να γέρνει στον ώμο μου και να περπατά κοιμισμένη!
Ερ: Στην πλούσια πορεία σας ασχοληθήκατε με δημοσιογραφία, ποίηση, συγγραφή, γελοιογραφία, τραγούδι κ.λπ. Ποιες εσωτερικές σας αναζητήσεις κάλυπταν όλες αυτές οι δραστηριότητες;
Απ: Μέσω της αναλυτικής εργασίας, θεωρώ πως ο άνθρωπος συναντά τον εαυτό του, συμφιλιώνεται με τη φύση του, γίνεται δημιουργικός, ταπεινός και επικοινωνεί ουσιαστικά με τους γύρω του. Εν τέλει, κατ’ εμέ, μέσα από αυτή τη διαδικασία, εξανθρωπίζεται και εκπολιτίζεται.
