Τα πλαστικά απόβλητα μολύνουν όλο και περισσότερο τους ωκεανούς και σύμφωνα με υπολογισμούς έως το 2050 οι θάλασσες θα περιέχουν περισσότερα πλαστικά απόβλητα απ’ ό,τι ψάρια. Περισσότεροι από 150 εκατομμύρια τόνους πλαστικών υπάρχουν σήμερα στους ωκεανούς μας
Το πρόβλημα ξεκινά από τη στεριά όπου απορρίπτονται κάποια εκατομμύρια τόνοι πλαστικών ετήσια, και μεταφέρονται στις θάλασσες
Οι επιπτώσεις πλαστικών αφορούν την ζωή στις θάλασσες αλλά και στα ποτάμια με θανάτους πολλών οργανισμών,την καταστροφή των οικοτόπων, αλλά και την έκθεση των οργανισμών σε χημικά που περιέχονται στα πλαστικά. Αυτό επηρεάζει και τον άνθρωπο αφού μέσω της τροφικής αλυσίδας ουσίες των πλαστικών εισέρχονται στον οργανισμό του. Το κόστος των θαλάσσιων πλαστικών απορριμμάτων εκτιμάται σε κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ και επηρεάζει κυρίως την αλιεία και τον τουρισμό.Τα μισά περίπου από τα θαλάσσια απορρίμματα είναι πλαστικά μιας χρήσης
Η Ευρωπαϊκή ένωση έχει πάρει τα παρακάτω μέτρα:
- Πλήρης κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα υποκατάστατα
- Περιορισμός της χρήσης πλαστικών δοχείων τροφίμων και ποτηριών μέσω του καθορισμού εθνικών στόχων μείωσης, της προσφοράς εναλλακτικών προϊόντων στα σημεία πώλησης, ή της διασφάλισης ότι τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης θα επιβαρύνονται από κάποιο τέλος
- Υποχρέωση των κατασκευαστών να συμμετέχουν στο κόστος της διαχείρισης αποβλήτων και του καθαρισμού, καθώς και των μέτρων ευαισθητοποίησης για δοχεία, προϊόντα καπνού με φίλτρο, υγρά μαντηλάκια…κλπ.
- Υποχρέωση των κρατών μελών να συλλέγουν το 90% των πλαστικών δοχείων για ποτά από το 2025, π.χ. μέσω συστημάτων εγγύησης και επιστροφής.
- Υποχρέωση τυποποιημένης επισήμανσης η οποία θα αναφέρει τον τρόπο διάθεσης των σχετικών αποβλήτων, τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του προϊόντος, και την παρουσία πλαστικών υλών στο συγκεκριμένο προϊόν
- Ενίσχυση της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών
- Όσον αφορά τα αλιευτικά εργαλεία, τα οποία αποτελούν το 27% όλων των απορριμμάτων στις παραλίες, οι κατασκευαστές πλαστικών αλιευτικών εργαλείων θα πρέπει να καλύπτουν το κόστος της συλλογής των αποβλήτων από τις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής, καθώς και το κόστος μεταφοράς και επεξεργασίας τους. Τα κράτη μέλη θα υποχρεούνται να συλλέγουν τουλάχιστον το 50% των απωλεσθέντων αλιευτικών εργαλείων κάθε χρόνο και να ανακυκλώσουν το 15% έως το 2025.
Η Plastic Pirates – Go Europe! είναι μία ευρωπαϊκή δράση επιστήμης των πολιτών, κατά την οποία σχολικές τάξεις και ομάδες νέων συλλέγουν δείγματα από πλαστικό σε ρυάκια και ποταμούς και τεκμηριώνουν τα αποτελέσματά τους. Τα δεδομένα που συλλέγονται αξιολογούνται κατόπιν από επιστήμονες και ερευνητές. Με αυτόν τον τρόπο, νέοι και νέες από την Ευρώπη συμβάλλουν σημαντικά στη διερεύνηση της κατάστασης των ευρωπαϊκών ποταμών, καθώς και της έκτασης της ρύπανσης από πλαστικά απορρίμματα.
Η δράση σχεδιάστηκε ως “Plastikpiraten” (Πειρατές του Πλαστικού) για πρώτη φορά το 2016 στη Γερμανία από το Ερευνητικό Εργαστήριο Κιέλου (Kieler Forschungswerkstatt) και συνεργάτες, με τη χρηματοδότηση του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Παιδείας και Έρευνας της Γερμανίας (BMBF) για το επιστημονικό έτος 2016*17 – Θάλασσες και Ωκεανοί
Για τα έτη 2022 – 2024 έχουν προγραμματιστεί συντονισμένες και συγχρονισμένες συλλογικές δράσεις “Plastic Pirates” σε όλη την Ευρώπη.
Tο Κέντρο Εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία (ΚΕΠΕΑ)Μουζακίου συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Plastic Pirates” που έχει σαν στόχο την ευαισθητοποίηση των μαθητών για την ρύπανση των ποταμών από πλαστικά. Στο πρόγραμμα αυτό συμμετέχει, και οργανώνει στην Ελλάδα το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε) που ασχολείται και με τα εσωτερικά νερά, και το πανεπιστήμιο Αιγαίου. Στην περιοχή, στην πιλοτική αυτή φάση συμμετέχουν το 1ο ΕΠΑΛ Καρδίτσας, το ΓΕΛ Μουζακίου και το 4ο Πειραματικό ΓΕΛ Τρικάλων.
Σε δειγματοληψίες που έγιναν στην περιοχή Ρούσου (ποταμός Καράμπαλης) και Επισκοπής (ποταμός Πάμισος) από το 1ο ΕΠΑΛ Καρδίτσας και το ΓΕΛ Μουζακίου βρέθηκαν αρκετά απορρίμματα πλαστικά. Τα ευρήματα υπάρχουν στη διεύθυνση https://www.plastic-pirates.eu/el/results/map. Στη φάση αυτή μετά από τους μαθητές επεξεργάζονται τα ευρήματα, το ΕΛΚΕΘΕ και το πανεπιστήμιο ΑΙγαίου.
Σημειωτέον ότι ακολουθείται ή ίδια διαδικασία σε όλα τα σχολεία της Ευρώπης που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.Οι μαθητές γίναν ερευνητές και αφού μέτρησαν την ποσότητα και το είδος των σκουπιδιών, προτείνανε λύσεις για το πρόβλημα. Ένα κοινό εύρημα που επαληθεύει τη γενική εικόνα είναι ότι μεγάλο ρόλο παίζουν τα πλαστικά μιας χρήσης.
Όσον αφορά τους μαθητές:
- Τους φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα αυτή η διαδικασία
- Καταλάβανε τις δυνατότητες της συνεργασίας
- Προσέγγισαν την επιστημονική μέθοδο
- Ευχαρίστησαν το σχολείο τους για τη δυνατότητα συμμετοχής
Το 4ο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Τρικάλων έκανε την πρώτη δειγματοληψία την Παρασκευή 9 Δεκέμβρη και τις επόμενες μέρες θα επεξεργαστεί τα ευρήματα
Θα επιδιωχθούν πιο αναλυτικές δημοσιεύσεις για τα ευρήματα καθώς και συναντήσεις με αρμόδιους φορείς προκειμένου να μεταφερθούν και να συζητηθούν οι προτάσεις για λύσεις και δυσκολίες που υπάρχουν.
