Ο συμπολίτης μας Γιάννης Φλούλης, που υπογράφει τη σκηνοθεσία, μιλά στον «δ» για τη νομαδική κτηνοτροφία έτσι όπως τη βίωσε ακολουθώντας τους βοσκούς και τα κοπάδια τους στον Γράμμο και τον Σμόλικα
Της Αφροδίτης Νανάκη
Το 2017 το ντοκιμαντέρ «Οι τελευταίοι των ασπροπάρηδων» της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας που σκηνοθέτησε ο Γιάννης Φλούλης κατέκτησε το πρώτο βραβείο στο Docfest, στο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ της Χαλκίδας.
Πέντε χρόνια μετά η ομάδα επανέρχεται, συμμετέχοντας με αξιώσεις στην 16η φεστιβαλική διοργάνωση (22-27 Νοεμβρίου) και αυτή τη φορά με μία ακόμη παραγωγή της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, τους «Νομάδες». Πρόκειται για μια κινηματογραφική δουλειά που καταγράφει τις διαδρομές των τελευταίων μετακινούμενων κτηνοτρόφων της Ηπείρου και την άμεση συνάρτηση της δικής τους μοίρας με αυτή του Ασπροπάρη, του πλέον απειλούμενου από τα τέσσερα είδη γύπα της Ελλάδας και του μοναδικού μεταναστευτικού.
Για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ ο Τρικαλινός φωτογράφος- σκηνοθέτης και οι συνεργάτες του ακολούθησαν το περσινό καλοκαίρι την παραδοσιακή διαδρομή των κτηνοτρόφων και των κοπαδιών τους –με τα πόδια και όχι με φορτηγά- από την Κόνιτσα στα αλπικά λιβάδια της Αετομηλίτσας στον Γράμμο, αλλά και στα βοσκοτόπια του Σμόλικα, βιώνοντας τη νομαδική ζωή σε πραγματικές συνθήκες.
«Ήταν μια εμπειρία ζωής. Αν οι άνθρωποι που ζουν στα μεγάλα αστικά κέντρα σκέφτονταν πως σε πολύ απομακρυσμένους και δύσκολα προσβάσιμους τόπους κάποιοι συνάνθρωποί τους και απειλούμενα είδη πτηνών δίνουν έναν πολύ σκληρό αγώνα για επιβίωση, θα άλλαζαν πολλά πράγματα» λέει στον «δ» ο Γιάννης Φλούλης, από τον οποίο ζητήσαμε να μοιραστεί μαζί μας όσα είδε και έζησε εκεί όπου άνθρωποι και άγρια πτηνά συμπορεύονται αρμονικά. Για την «άυλη πολιτιστική κληρονομιά μας» όπως χαρακτήρισε το 2019 η Unesco την μετακινούμενη κτηνοτροφία, αλλά κυρίως για τα όσα “πήρε” μαζί του φεύγοντας από τα βουνά.
Εδώ θα βρείτε το trailer του ντοκιμαντερ:
Και μας μίλησε:
–για τον σκληρό αγώνα για την επιβίωση και τη διατήρηση ενός επαγγέλματος που όλα δείχνουν πως συρρικνώνεται δραματικά
–για την αισθητή μείωση του εμβληματικού μεταναστευτικού γύπα που η εμφάνισή του σηματοδοτούσε το τέλος του χειμώνα και την απαρχή της άνοιξης. Οι τελευταίοι μάλιστα των Ασπροπάρηδων ή κουκάλογων ή τυροκόμων, δίνουν τον δικό τους αγώνα επιβίωσης, διανύοντας κάθε χρόνο περισσότερα από 5.000 χλμ από την Αφρική για να βρεθούν στους τόπους αναπαραγωγής τους, δίπλα στις ποιμενικές κοινότητες
–για την κλιματική αλλαγή που έχει επηρεάσει και τους κτηνοτρόφους, αφού οι εποχές και στα βουνά από τέσσερις έγιναν δύο, καλοκαίρι και χειμώνας, με αποτέλεσμα να έχει αλλάξει και η χρονική περίοδος μετακίνησής τους
–για τα πανέμορφα ορεινά τοπία, τους πρωτόγνωρους ήχους, τις άγνωστες -για όσους έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει σε πόλεις- μυρωδιές
–και για τα τυροκομικά προϊόντα που αποτέλεσαν αξέχαστη γευστική εμπειρία, επειδή ακριβώς παρασκευάστηκαν με τον πλέον παραδοσιακό τρόπο.
«Δεν θα ξεχάσω τις δύσκολες συνθήκες ζωής και εργασίας αυτών των ανθρώπων, αλλά και το πως ξεκινά η διαδικασία παραγωγής καθημερινών αγαθών, όπως το τυρί και το γάλα. Σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς και γρήγορα, κάποιοι άνθρωποι, ζώα και πτηνά, όπως ο Ασπροπάρης, προσπαθούν να επιβιώσουν και οι κτηνοτρόφοι να διατηρήσουν την ταυτότητά τους».
Αναφερόμενος στη συνέχεια στις συνθήκες που έγιναν τα γυρίσματα ο Γιάννης Φλούλης θυμάται πως ανέβηκε στο βουνό καλοκαίρι, η θερμοκρασία όμως στις κορυφές παρέπεμπε σε χειμώνα.
Μας αφηγήθηκε περιστατικά με τα δεκάδες σκυλιά εργασίας που ήταν ετοιμοπόλεμα ανά πάσα στιγμή προκειμένου να προστατέψουν τα κοπάδια, αλλά και τη στιγμή που ο ίδιος και ο συνεργάτης του είδαν κάποια από αυτά να ροβολούν την πλαγιά απειλητικά επειδή τους αντιλήφθηκαν να ανεβαίνουν. Τους έσωσε ευτυχώς το σφύριγμα του κτηνοτρόφου και η εμφάνιση ενός λαγού που μετατόπισε το ενδιαφέρον τους.
Ιδιαίτερα όμως στάθηκε στους σκληροτράχηλους ηλικιωμένους κτηνοτρόφους που παρά το προχωρημένο της ηλικίας τους, επιμένουν σε έναν τρόπο ζωής που έμαθαν από παιδιά, με ελάχιστους από αυτούς να έχουν εξασφαλίσει διάδοχη κατάσταση.
«Πρόκειται για αληθινούς, γνήσιους ανθρώπους που έχουν μια πολύ ξεχωριστή σχέση με τη φύση, τη σέβονται, όπως αγαπούν και σέβονται και τα ζώα τους. Περάσαμε ώρες μαζί τους και ακούσαμε πολλές ιστορίες που είχαν να μας αφηγηθούν. Μάλιστα ένας εξ αυτών ο Τολίκας Νιτσιάκος που πρωταγωνιστεί στο ντοκιμαντέρ, έφυγε από τη ζωή λίγους μήνες μετά. Ήταν ο πιο παλιός από τους κτηνοτρόφους που γνωρίσαμε.»
Μιλά και ταυτόχρονα μας δείχνει στον υπολογιστή φωτογραφίες που πραγματικά σε λίγα χρόνια θα αποτελούν ιστορικό αρχείο. Όπως αυτή με τα χιλιάδες πρόβατα που διασχίζουν τα στενά δρομάκια της Κόνιτσας, τα πέτρινα γεφύρια και τις βουνοπλαγιές, τον κτηνοτρόφο με το αρνάκι αγκαλιά και τη χοντρή μάλλινη φανέλα του ή την άλλη με την χαρακτηριστική τραγίσια κάπα ριγμένη στους ώμους του, αλλά και αυτή με την κλίτσα, επίσης περασμένη στους ώμους του και φόντο όλο το κοπάδι. Αλλά και φωτογραφίες με μοναδικά φυσικά τοπία και κυρίως βουνά που οι κορυφές τους χάνονται μέσα στα σύννεφα.
Ο Γιάννης Φλούλης έχει πλήρη συναίσθηση της σπουδαιότητας όλων όσων έχει καταγράψει με τον φωτογραφικό και κινηματογραφικό φακό του. Γι’ αυτό, αν και το ντοκιμαντέρ «Νομάδες» δεν ξεπερνά τα 12 λεπτά, έχει φυλάξει όλο το υλικό των δίωρων και πλέον γυρισμάτων. Γιατί πρόκειται πραγματικά για φωτογραφίες και βίντεο που θα κρατήσουν ζωντανή μια Ελλάδα που χάνεται…
Credits:
Σκηνοθεσία – Διεύθυνση Φωτογραφίας: Γιάννης Φλούλης
Διεύθυνση παραγωγης: Άρης Κοτρώνης – Βέττας
Οργάνωση Παραγωγής: VictoriaS aravia-Mullin & Ρούλα Τρίγκου, Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία
Μουσική: Απόστολος Πέλλας
Κάμερα: Γιάννης Φλούλης & Στέργιος Σπυρόπουλος
Συμπληρωματικά Πλάνα: Svetoslav Spasov Sergey Panayotov, Δημήτρης Βαβύλης, Τάσος Μπούνας
Μοντάζ: Γιάννης Φλούλης – Ιορδάνης Θεοδοσιάδης
Οργάνωση αποστολών στο πεδίο: Χαρητάκης Παπαϊωάννου
Συνεντεύξεις – Υποστήριξη στα γυρίσματα: Victoria Saravia-Mullin, Χαρητάκης Παπαϊωάννου, Τάσος Μπούνας, Βαγγέλης Χατζής, Θάνος Φλούλης
Παραγωγή: Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία
Εκτέλεση Παραγωγής: Wavemade Productions & Floulis Photographers Studio
Γιάννης Φλούλης
*Ο Γιάννης Φλούλης σπούδασε στο Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών στην Αθήνα και μέσω erasmus παρακολούθησε ένα εξάμηνο στη Σχολή Καλών Τεχνών Μιμάρ Σινάν της Κωνσταντινούπολης.
Με τον αδελφό του Θάνο λειτουργούν από το 2017 το “Floulis Photographers Studio” εξελίσσοντας την επιχείρηση των γονιών τους Βασίλη Φλούλη και Άννας Τουμπουλίδου, που ξεκίνησαν το πρώτο τους φωτογραφείο στα Τρίκαλα το 1994.
Τα τελευταία χρόνια είναι συνεργάτης του διεθνούς ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters για την περιοχή μας και οι φωτογραφίες του έχουν δημοσιευθεί σε ΜΜΕ παγκόσμιας κυκλοφορίας.
