Ξεκίνησε να παίζει βιολί από τα έξι του χρόνια και συνεχίζει να υπηρετεί πιστά την παράδοση μέχρι και σήμερα.
Ο κ. Λουκάς Ζυμαράς γεννήθηκε στην Αμμόχωστο από γονείς βιοπαλαιστές και το 1974 σε ηλικία 14 χρονών εγκαταλείπει την πόλη του Ευαγόρα μαζί με την 10μελή οικογένεια του κάτω από το άγριο βουητό των Τουρκικών αεροπλάνων που σφυροκοπούσαν την Αμμόχωστο ανελέητα. Στην Αμμόχωστο έκανε τα πρώτα του βήματα στην μουσική και από έξι χρονών παίζει βιολί. Από την ηλικία των δώδεκα και μέχρι την Τουρκική εισβολή συμμετέχει στην ορχήστρα εγχόρδων Αμμοχώστου, στην τετράφωνη χορωδία “Ανόρθωσις” στην οποία διδάσκει τους τενόρους και παράλληλα παρακολουθεί μαθήματα βυζαντινής μουσικής και θεωρία-αρμονία της μουσικής. Τελειώνοντας το Λύκειο το 1977 εκτίει τη στρατιωτική του θητεία και επιστρέφει πάλι στην Θεσσαλονίκη όπου φοιτά στο Κρατικό Ωδείο κοντά σε επιφανείς καθηγητές, το 1988 διορίζεται στην Δημοτική Εκπαίδευση ως Μουσικός. Διευθύνει την τετράφωνη χορωδία “Ευαγόρας” Αμμοχώστου, την τετράφωνη χορωδία του Κοινοτικού Συμβουλίου Σωτήρας, την παιδική χορωδία του Κοινοτικού Συμβουλίου Σωτήρας, όπως επίσης και το 8μελές Παραδοσιακό Μουσικό Σχήμα “Οι Λας”.
Συνέντευξη στον συνεργάτη μας Χάρη Μαντέλλο
Ερ: Ας ξεκινήσουμε από το πώς δημιουργήθηκε το εξαίρετο μουσικό σχήμα «Οι Λας» και ποια η συμβολή του στην διάδοση της κυπριακής παράδοσης.
Απ: Αγαπητέ Χάρη, ευχαριστώ που μου δίνεις την ευκαιρία να μιλήσω για το παρόν, το παρελθόν τζιαι (και) το μέλλον της Παραδοσιακής Μουσικής της Κύπρου, μέσα από το δικό σας έντυπο. Ο βασικότερος λόγος που έχει δημιουργηθεί το Μουσικό Παραδοσιακό σχήμα ” Οι Λας ”( 1988 ) είναι η αγάπη μας για την Παραδοσιακή Μουσική. Έχω παίξει βιολί, που είναι το πρώτο μου όργανο, σε πάρα πολλούς γάμους. Ο πρώτος ήταν, όταν ήμουν στην ηλικία των 13 χρόνων πριν την Τούρκικη εισβολή τζιαι ήταν διάρκειας δύο ημερών. Αυτή η αγάπη, συνοδεύτηκε με την αναζήτηση που αφορούσε στην Παραδοσιακή Μουσική της Κύπρου, μετά από τις σπουδές μου στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Μέσα από αυτή την αναζήτηση-έρευνα, συνδυάσαμε Ελληνικά παραδοσιακά όργανα, που κατά καιρούς παίχτηκαν στην Κύπρο (ο ταμπουράς, το πιδκιαύλιν – καλαμένιο πνευστό, την ταμπουτσιά- κρουστό , τα καμπανελιά), με τη ζυγιά (βιολί – λαούτο). Αυτή, επιχειρήθηκε, με κάθε ευλάβεια προς την Παραδοσιακή Μουσική του τόπου.
Ο βασικότερος στόχος, ήταν, να φτάσει στα αυτιά του ακροατή τζιαι ειδικά της νεολαίας, ένα πλούσιο άκουσμα, για να την αγαπήσει. Με την ενίσχυση των ” Λας ” με ένα δεύτερο βιολί, που έπαιζε ως επί το πλείστον οκτάβα κάτω ή πάνω, το άκουσμα έγινε ακόμα πιο πλούσιο. Τα αποτελέσματα εξαιρετικά, φάνηκαν σιγά σιγά, πριν ακόμα δημιουργηθούν τα μουσικά σχολεία, με αρκετά νέα παιδιά να ενδιαφέρονται άμεσα για την Παραδοσιακή Μουσική.
Μέσα από σεμινάρια Παραδοσιακής Μουσικής που κάναμε στα σχολεία της Κύπρου, με την έγκριση του ΥΠΠΑΝ, πιστεύω ότι βάλαμε ένα πολύ σημαντικό λιθάρι, στην αγάπη, που τρέφουν πολλοί νέοι σήμερα, για την Παραδοσιακή Μουσική της Κύπρου.
Ερ: Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης μπορεί να αντέξει και να συνεχίσει να στέκεται όρθιο το δημοτικό τραγούδι;
Απ: Είναι μέγιστη υποχρέωση μας, όπως τζιαι της κάθε εθνικότητας ή φυλής, να διαφυλάξουμε τις ρίζες μας, δηλαδή, την Παραδοσιακή μας Μουσική, τα ήθη τζιαι τα έθιμά μας σαν κόρη οφθαλμού. Δεν πρόκειται να ενδώσουμε στο νέο κύμα του προοδευτισμού, που για χάρην της παγκοσμιοποίησης, κάποιοι θέλουν να εκμοντερνίσουν ή ακόμα να ισοπεδώσουν την κουλτούρα τόσων χιλιάδων χρόνων, της κάθε χώρας. Η παγκοσμιοποίηση τζιαι η διάδοση της Παράδοσης του κάθε τόπου, πιστεύω ότι, πρέπει να βαδίζουν σε παράλληλα μονοπάτια, χωρίς να ανταγωνίζονται η μια την άλλη.
Ερ: Από την πολύχρονη πορεία σας στην μουσική με δισκογραφία αλλά και πολλές ζωντανές εμφανίσεις πείτε μας κάποιες χαρακτηριστικές στιγμές που σας έκαναν να πιστέψετε ότι η προσπάθειά σας για την στήριξη του κυπριακού δημοτικού τραγουδιού δικαιώνεται και αγκαλιάζεται από το κοινό.
Απ: Είναι πάμπολλες οι περιπτώσεις που νοιώσαμε να δυναμώνουμε ακόμα περισσότερο, από την ανταπόκριση του κόσμου τζιαι την αγάπη του, από την ηλικία των μικρών παιδιών, μέχρι τους πολύ ηλικιωμένους. Χαρακτηριστικά, θυμούμαι τα μικρά παιδιά, σε ένα νηπιαγωγείο στη Λεμεσό, όπου, μας άκουαν με ευλάβεια!…σε λίγο, άρχισαν από μόνα τους, να σηκώνονται τζιαι να χορεύουν στους όμορφους ρυθμούς της Παραδοσιακής μας Μουσικής. Ακόμα τζιαι σήμερα, επικοινωνούν μαζί μου πολλά νέα παιδιά, για να τα συμβουλέψω για τις μελλοντικές σπουδές τους στην Παραδοσιακή Μουσική. Αρκετοί φοιτητές, επίσης, για να τους βοηθήσω στις έρευνες τους, για το ίδιο θέμα. Θυμούμαι την επιτροπή Πολιτισμού του Υπ. Παιδείας, που ήρθαν να μας ακούσουν σε μια συναυλία που κάναμε για 1150 μαθητές στη Λευκωσία, για να μας δώσουν την έγκριση για τις συναυλίες – σεμινάρια Παραδοσιακής Μουσικής στα δημόσια εκπαιδευτήρια της Κύπρου, που στο τέλος της συναυλίας ήρθαν να μας συγχαρούν δακρυρροώντας.
Μετά από κάθε συναυλία – σεμινάριο στα σχολεία, ακόμα τζιαι στο πανεπιστήμιο Κύπρου, τι να σου πω για τα αυτόγραφα που ζητούσαν τα παιδιά! Θυμούμαι μουσικούς παραγωγούς τηλεοπτικών σταθμών, άγνωστους σε ‘μένα, να μας προσκαλούν στον ίδιο σταθμό για τρεις ή τέσσερεις παρουσιάσεις την ίδια εβδομάδα, πράγμα που απέρριπτα ευγενικά, για εμφανείς λόγους. Ηχογραφώντας σε ψηφιακό δίσκο, όλους τους Παραδοσιακούς χορούς της Κύπρου, μια δουλειά που μου πήρε πάνω από πέντε χρόνια έρευνας, μελέτης, διαπίστωσα με χαρά, ότι, κάναμε κάτι που δεν ξανάγινε στην Κύπρο. Κάναμε κάτι που στοίχισε αρκετά λεφτά, αλλά πιστεύω, ότι, θα μείνει στην ιστορία της Παραδοσιακής Μουσικής, αφού, πέρασαν ήδη τόσα χρόνια τζιαι δεν έχει γίνει άλλη ηχογράφηση. Χαίρομαι, όταν με παίρνουν τηλέφωνο, άγνωστοι σε ‘μένα, χοροδιδάσκαλοι από διάφορα μέρη της Κύπρου τζιαι μου ζητούν να τους στείλω το δίσκο με τους χορούς για να τον χρησιμοποιήσουν για τα χορευτικά τους σύνολα, μεγάλη η χαρά δε, όταν βρίσκομαι θεατής σε εκδήλωση τζιαι ακούω από τα μεγάφωνα τους δίσκους μας, όπως επίσης, όταν ακούω από διάφορους τηλεοπτικούς ή ραδιοφωνικούς σταθμούς, να χρησιμοποιούν τη μουσική μας σαν υπόκρουση σε έργα ή διαφημίσεις…τζιαι δεν με ενοχλεί αν δεν έχουν πάρει την άδειά μου!
Ο ψηφιακός τούτος δίσκος, με τον τίτλο ” Κληρονομιάς Παράδοση ”, με δικό μας αίτημα, ήταν η αιτία να αλλάξει ο αναχρονιστικός κανονισμός του ΥΠΠΑΝ, που δεν επέτρεπε την αγορά ψηφιακών δίσκων από το Υπουργείο, για διαμοιρασμό στα δημόσια εκπαιδευτήρια. Από τότε, έχει ανοίξει ο δρόμος για την αγορά μεγάλων ποσοτήτων ψηφιακών δίσκων, από το Υπουργείο, που μπορούν να συμπληρώσουν το έργο του εκπαιδευτικού τζιαι να βοηθηθούν, έτσι, οικονομικά, Κύπριοι δημιουργοί.
Ερ: Το δημοτικό τραγούδι έχει την προβολή που του αξίζει από τα μέσα ενημέρωσης και ποια η ευθύνη των καλλιτεχνών γι’ αυτό;
Απ: Οπωσδήποτε, είναι πολύ λίγος ο χρόνος που δίνεται, σε όλα σχεδόν τα ΜΜΕ, που να αφορά στην Παραδοσιακή μουσική, αλλά τζιαι σε παιδαγωγικά, επιμορφωτικά ή πολιτιστικά, προγράμματα. Ως μέλος της Παράλληλης Βουλής Κύπρου για τον Πολιτισμό τζιαι την Εκπαίδευση, έχουμε κάνει τα σχετικά διαβήματα προς την Αρχή Ραδιοτηλεόρασης. Δεν νομίζω, ότι, οι καλλιτέχνες έχουν ελάχιστο μερίδιο ευθύνης, αφού η πίττα τζιαι το μαχαίρι, βρίσκονται στα χέρια των καναλαρχών. Λυπούμαι να παρατηρήσω, εδώ, ότι, μεγάλο μέρος του χρόνου των ΜΜΕ, σπαταλάται σε προγράμματα υποκουλτούρας, αλλά τζιαι στο ποδόσφαιρο.
Ερ: Στην ιστοσελίδα σας αναφέρετε ότι ακόμη και από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων η μουσική ήταν από τα βασικότερα μαθήματα στην εκπαίδευση των νέων. Εξηγήστε μας λίγο παραπάνω την πολύ ουσιαστική αυτή φράση.
Απ: Στα ψυχικά συναισθήματα, η καλλιέργεια δεν τελειώνει, ανάλογα με τα ερεθίσματα που αγγίζουν την ψυχή… Του πόνου, της χαράς, της λύπης, του ενθουσιασμού, του φόβου, κ.ά. Πιστεύω ότι, στην αρχαία Ελλάδα, αν τζιαι υπήρχε η μουσική των ήχων, σε συνδυασμό με τον ρυθμό, οι νέοι, εκαλούντο να επεξεργαστούν ή τζιαι να δημιουργήσουν στίχους με λυρισμό, χωρίς να έχουν γνώσεις στη μουσική. Τούτο, επιτυγχανόταν με το συνδυασμό των φωνηέντων, ( βραχέα, μακρά, δίφθογγα ). Με αυτό τον τρόπο, εμπέδωναν, εις βάθος, την Ελληνική γλώσσα, καλλιεργώντας, έτσι, τις διάφορες εκφάνσεις και την έκφραση των ποικίλων συναισθημάτων τους. Ο Σωκράτης, μέσα στη φυλακή, έβλεπε, συνέχεια, ένα όνειρο. Μια φωνή τον πρόσταζε: ”Μουσικήν ποίει και εργάζου”! Συνειδητοποίησε, ότι, ποτέ δεν είχε ασχοληθεί με τη” μουσική”. Αποφάσισε, λοιπόν, να ασχοληθεί με τη λυρική ποίηση, εκπληρώνοντας, έτσι, τη θεϊκή προσταγή, τριάντα μέρες, πριν του δώσει ο δήμιος το κώνειο. Συνέθεσε έναν ύμνο προς τιμήν του θεού Απόλλωνα, μετατρέποντας, επίσης, τους μύθους του Αισώπου σε λυρική ποίηση. Το συμβάν αυτό, αποδεικνύει τη δύναμη της μουσικής, πόσο επηρέαζε από αρχαιοτάτων χρόνων τζιαι θα συνεχίσει να επηρεάζει εις τον αιώνα του αιώνος, την ανθρώπινη ύπαρξη.
Ερ: Κλείνοντας την συνέντευξη πείτε μας για τα επόμενα σχέδιά σας και αν θα δίνατε κάποια συμβουλή σε νεότερους καλλιτέχνες που ασχολούνται με το δημοτικό τραγούδι.
Απ: Τα σχέδιά μας, τις πλείστες φορές, εξαρτώνται από εξωγενείς παράγοντες. …όπως τώρα, με την περίπτωση του κορωνοϊού. Πιστεύω, ότι, κανένας καλλιτέχνης δεν μπορεί, από τώρα, να σχεδιάσει κάτι για το εγγύς μέλλον, με σιγουριά. Ακολουθούμε τη ροή των γεγονότων, όπως έρχονται. Όσον αφορά στη δισκογραφία, βλέπω ακόμα κάποια κενά στην Παραδοσιακή Μουσική της Κύπρου τζι’ ευλπιστώ να τα φέρουμε εις πέρας, με την πρώτη ευκαιρία. Όσο για τους νέους, που ακολουθούν την Κληρονομιά που βρήκαμε, έχω να πω, ότι, είμαι ενθουσιασμένος με την πληθώρα των νέων ανθρώπων που ασχολούνται, διαβάζουν, ερευνούν την Παραδοσιακή μας μουσική. Πάντοτε, τους συμβουλεύω να εκτελούν τζιαι να δημιουργούν, με προσοχή τζιαι σεβασμό στην Παραδοσιακή Μουσική, επειδή, ένα μικρό ολίσθημα, μπορεί να επιφέρει τον βιασμό της. Να έχουν, όμως, σαν βασικό στόχο, ότι: ” Η Παραδοσιακή Μουσική, πρέπει να παραδοθεί στις επόμενες γενιές, πιο πλούσια απ’ ότι τη βρήκαμε. Μην τη διατηρήσετε, απλά, σαν μουσειακό είδος. Με κάθε σεβασμό, χωρίς βιασμούς, πάντα, διαφυλάσσοντας τον βασικό της κορμό, σαν κόρη οφθαλμού”. …τζιαι με μιαν ευχή: ”Στο τέλος της πορείας, να βγείτε καλύτεροι από εμάς”.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΣΤΙΣ 18/1/2021
