Η ανεργία το μεγαλύτερο πρόβλημα του κλάδου καθώς και το συνταξιοδοτικό
Ο κ. Κώστας Σκόνδρας είναι ένας εξαίρετος τραγουδιστής με μακρά δισκογραφική και συναυλιακή παρουσία αλλά και συνεπής αγωνιστής για τα δικαιώματα του κλάδου του εκλεγόμενος επί χρόνια στο κορυφαίο συνδικαλιστικό όργανο των τραγουδιστών κατέχοντας τώρα την θέση του Προέδρου με την καθολική αναγνώριση από τους συναδέλφους του –και όχι μόνο- για το σπάνιο ήθος του, την αξιοπρέπεια, τον ουσιαστικό λόγο και την άοκνη προσφορά του.
Συνέντευξη στον συνεργάτη μας Χάρη Μαντέλλο
Ερ: Ως Πρόεδρος της Ένωσης Τραγουδιστών Ελλάδας πείτε μας ποια είναι τα κυριότερα θέματα που απασχολούν τον κλάδο σας και τι προσδοκίες έχετε για τον ερχόμενο χειμώνα αναφορικά με τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Απ: Το μεγάλο θέμα που απασχολεί άμεσα την Ένωση Τραγουδιστών Ελλάδας (ΕΤΕ), είναι η ανεργία. Το άνοιγμα χώρων που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση καλύπτει μόνο ένα 20% των εργαζόμενων τραγουδιστών και μουσικών, με μειωμένες όμως αποδοχές. Οι υπόλοιποι προσδοκούν το επίδομα ειδικού σκοπού των 534€, για το οποίο όμως δεν το βλέπω να δίνεται πέραν του Μαΐου (o Μάιος που έχει ήδη εγκριθεί) πράγμα που δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα στο μεγαλύτερο ποσοστό των συναδέλφων μου οι οποίοι από τον Μάρτιο του 2020 που κλείσαν οι χώροι εργασίας μας, δηλαδή από τους 16 μήνες έχουν πληρωθεί μόνο τους 8. Όσο για το αν θ’ ανοίξουν οι χώροι εργασίας το χειμώνα που μας έρχεται, τα αρμόδια υπουργεία το ρίχνουν στους επιδημιολόγους, δηλαδή ό,τι πουν οι επιδημιολόγοι. Αξίζει να σημειωθεί πώς η ΕΤΕ από το 2013 που η εργασία μας πήρε την φθίνουσα, κάνει διανομή τροφίμων στους άνεργους συναδέλφους που με την έλευση της πανδημίας έχουν πολλαπλασιαστεί σε βαθμό που πασχίζουμε να τους καλύψουμε.
Ένα άλλο μέγιστο πρόβλημα που μας απασχολεί είναι το συνταξιοδοτικό. Στις δεκαετίες `70, `80 & `90 που οι ημέρες εργασίας μας ήταν 6 και πολλές φορές 7 την εβδομάδα, ο αριθμός ενσήμων ήταν ικανός για να φτάσει στην πολυπόθητη σύνταξη ο τραγουδιστής. Από τα μέσα του 1995 άρχισαν οι ημέρες εργασίας σταδιακά να μειώνονται με αποτέλεσμα το 2019 να φτάσουμε στις 2 εργάσιμες ημέρες την εβδομάδα. Αυτό ανάγκασε πολλούς συναδέλφους να αναζητήσουν εργασία σε άλλα επαγγέλματα, και από τα 1200 μέλη που είχαμε στην ΕΤΕ, να μείνουν πια μόνο 400. Με τις παρούσες συνθήκες ένας τραγουδιστής με 2 εργάσιμες ημέρες την εβδομάδα και για 7 έως 8 μήνες που είναι η ετήσια διάρκεια εργασίας μας, πρέπει να εργάζεται 105… χρόνια προκειμένου να βγει στην σύνταξη…
Ένα άλλο πρόβλημα είναι τα Συγγενικά μας Δικαιώματα, που για να τ’ αναλύσω θα πρέπει να ήταν και το μοναδικό θέμα της συνέντευξης.
Ερ: Υπάρχει ενότητα και συναδελφικότητα μεταξύ των τραγουδιστών ή υπάρχουν καταστάσεις που ίσως σας ενοχλούν και θα έπρεπε να διορθωθούν;
Απ: Η ΕΤΕ σαν εργασιακό σωματείο έχει την ιδιαιτερότητα να έχει στους κόλπους της «ναύτες κι εφοπλιστές». Δηλαδή μέλη μας είναι και οι διάσημοι τραγουδιστές αλλά και οι τραγουδιστές που για πολλούς λόγους δεν πρωταγωνίστησαν, όμως ήταν και είναι στο χώρο του τραγουδιού στελεχώνοντας μικρότερους χώρους ψυχαγωγίας και διασκέδασης. Δυστυχώς κάποιοι συνάδελφοι (ευτυχώς λίγοι) απ’ αυτούς που πρωταγωνιστούν στο χώρο της μουσικής, ξεχνούν από που ξεκίνησαν, και έχοντας κοντά τους τους αυλοκόλακες που τους φουσκώνουν τα μυαλά και τους μάνατζερς, κομμωτές, αμπιγιέζ κ.λπ. νομίζουν πως είναι το κέντρο του κόσμου, με αποτέλεσμα ν’ αντιμετωπίζουν τους συναδέλφους που δεν έχουν κάνει καριέρα με υπεροψία. Όμως οι περισσότεροι συνάδελφοι λειτουργούν ενωτικά.
Ερ: Το 2019 κυκλοφορήσατε το cd «Λεύκωμα αναμνήσεων» όπου επανεκτελείτε 21 ρεμπέτικα τραγούδια. Ποιος λόγος και ποιες αναμνήσεις σας οδήγησαν στη δημιουργία του;
Απ: Το ρεμπέτικο τραγούδι είναι ένα είδος που παρ’ ό,τι έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τον καιρό που μεσουρανούσε, εξακολουθεί να υπάρχει με τακτικές εκπομπές στα ραδιόφωνα, την τηλεόραση αλλά και στους χώρους διασκέδασης και στο τραγούδι αυτό στηρίχθηκε το λαϊκό τραγούδι αλλά και οι μεγάλοι μας συνθέτες του λεγόμενου έντεχνου λαϊκού τραγουδιού.
Από την αναβίωση του ρεμπέτικου τραγουδιού στην δεκαετία του `70, είχα σκοπό να ηχογραφήσω κάποια τραγούδια διότι τα άκουγα από την νηπιακή θα έλεγα ηλικία. Κοντά στο πατρικό μου σπίτι στο Πτελεό Μαγνησίας, ήταν ένα κέντρο διασκέδασης και τα τραγούδια που ακούγονταν ήταν ρεμπέτικα και λαϊκά. Έτσι λοιπόν τα τραγούδια αυτά μου ήταν ιδιαίτερα αγαπητά και ο λόγος που τα είπα δεν ήταν για να προσθέσω κάτι στις πρώτες εκτελέσεις τους (άλλωστε οι τραγουδιστές που τα πρωτοείπαν τα είπαν ανεπανάληπτα) αλλά γιατί ήθελα να τα πω ως μνήμες τις παιδικής μου ηλικίας και τα είπα απλά και δωρικά χωρίς ιδιαίτερες ενορχηστρώσεις.
Ερ: Πιο πρόσφατη δουλειά σας είναι η συνεργασία σας με τον συνθέτη κ. Μιχάλη Τερζή στο cd «Τίποτα δε μένει σταθερό…». Μιλήστε μας γι’ αυτή την αξιόλογη νέα κυκλοφορία.
Απ: Τον Μιχάλη Τερζή (έναν εξαιρετικό συνθέτη με μεγάλη πορεία στο ελληνικό τραγούδι) τον γνωρίζω περισσότερα από 30 χρόνια και έχουμε συνεργασθεί σε συναυλίες και χώρους ψυχαγωγίας πολλές φορές. Στην διάρκεια της πανδημίας (Lockodwn) αποφασίσαμε να ηχογραφήσουμε ένα CD με λαϊκά τραγούδια και από τα 20 και πλέον τραγούδια που άκουσα ξεχώρισα τα 12. Τα περισσότερα απ’ αυτά είναι σε στίχους του Μιχάλη Τερζή και τα υπόλοιπα διαφόρων και μεταξύ αυτών κι ένα (Το είδωλό μου) σε δικούς μου στίχους. Τα τραγούδια είναι κοινωνικά, ερωτικά και αντανακλούν καταστάσεις που βιώνουμε ως άνθρωποι. Οι μουσικές γραμμές των τραγουδιών είναι απέριττες και οι στίχοι μπορώ να πω εξαιρετικοί. Τα αγάπησα ιδιαίτερα αυτά τα τραγούδια κι ελπίζω να τ’ αγαπήσουν και όσοι θα τ’ ακούσουν γιατί ο καθένας ξεχωριστά κάτι θα βρει στα τραγούδια που θα τον αφορά. Οι μουσικοί που συμμετείχαν στην ηχογράφηση είναι εξαιρετικοί και μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας σας ευχαριστώ όλους όσους συμμετείχαν για την ολοκλήρωση της ηχογράφησης, την δισκογραφική εταιρεία «Όγδοο» και ιδιαίτερα τον Μιχάλη που μου τα εμπιστεύθηκε.
Ερ: Εκτός από το ταλέντο ποιες ηθικές αξίες πιστεύετε ότι πρέπει να έχει ένας καλλιτέχνης για να προχωρήσει σωστά;
Απ: Εκτός από το ταλέντο ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι κοντά στα προβλήματα που αντιμετωπίζει όχι μόνο ο χώρος του τραγουδιού αλλά και η κοινωνία. Πιστεύω πως ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι πολιτικοποιημένος, χωρίς όμως να είναι μέλος κόμματος, έτσι ώστε να μπορεί να λέει ελεύθερα την άποψή του χωρίς τις δεσμεύσεις που επιβάλλουν τα κόμματα με αντίκρισμα κάποιες συναυλίες. Να μην αποστασιοποιείται από το κοινωνικό σύνολο και να δρα μέσα απ’ αυτό (αφού αξιολογήσει με προσοχή τις καταστάσεις) με γνώμονα πάντα δημοκρατικές και ανθρωποκεντρικές αντιλήψεις.
Ερ: Τι σκέψεις έχετε για την εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού;
Απ: Δεν ξέρω αν η κατάσταση που δημιούργησε η πανδημία θα φέρει και κάποια Άνοιξη στο χειμαζόμενο ελληνικό τραγούδι (αυτό θα φανεί αφού πλέον ανοίξουν οι χώροι εργασίας μας) εκείνο όμως που υπήρχε πριν την πανδημία (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) ήταν κυρίως το τραγούδι της ξεφτίλας που επιβάλλεται από κάποιες δισκογραφικές εταιρείες και από το πόσα χρήματα διαθέτει ο καλλιτέχνης ώστε να πληρώνει για να παίζεται στα ραδιόφωνα (όχι βέβαια σε όλα αλλά σ’ ένα ποσοστό περισσότερο από το 80%) ακόμα και στις τηλεοπτικές εκπομπές μεγάλης εμβέλειας. Μ’ αυτή τη λογική που επιβάλλουν οι εταιρείες και τα ραδιόφωνα δεν μπορεί να υπάρξει εξέλιξη στο τραγούδι παρ’ ό,τι φωνές υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα αξιόλογες. Συνθέτες υπάρχουν και σπουδαγμένοι και λαϊκοί και μεγάλο ρόλο σ’ αυτό έχουν παίξει τα μουσικά Γυμνάσια, που βγάζουν νέους μουσικούς με άποψη για τα μουσικά πράγματα του τόπου μας και που θα μπορούσαν αν οι εταιρείες επενδύαν σε κάποιους απ’ αυτούς να βγουν ίσως συνθέτες του διαμετρήματος ενός Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Ξαρχάκου, Σπανού κ.α. Υπάρχουν λοιπόν νέοι μουσικοί, που έχουν σκύψει πάνω από την πλούσια και βαθύρριζη ιστορία του ελληνικού τραγουδιού, οι πόρτες όμως των εταιρειών είναι κλειστές διότι οι εταιρείες θέλουν να ελέγχουν την κατάσταση ρίχνοντας το βάρος στον τραγουδιστή star που θα πει κάποια σαχλοτράγουδα που η διάρκεια τους θα είναι 8 έως 10 μήνες και μετά εξαφανίζονται. Όσο για τους νεοεισερχόμενους στη δισκογραφία τραγουδιστές τα τελευταία χρόνια είναι απολύτως αναλώσιμοι.
Ερ: Πώς κρίνετε τα νέα παιδιά που συμμετέχουν σε μουσικά talentshows;
Απ: Τα νέα παιδιά (που κάποια απ’ αυτά έχουν αξιόλογες φωνές) μη έχοντας άλλον τρόπο ν’ ακουστούν, βλέπουν στα talentshows έναν τρόπο προβολής και φυσικό είναι αφού δεν υπάρχουν άλλοι δρόμοι προς την αναγνώριση με την ελπίδα να διακριθούν. Κι εκεί όμως οι κριτές, είναι κυρίως διάσημοι τραγουδιστές από το ελαφρό (POP) που δεν έχουν όμως τη γνώση των συνθετών και κρίνουν επιδερμικά τους διαγωνιζόμενους κάνοντας μεταξύ τους σαχλά αστειάκια, που φέρνουν όμως διαφήμιση στα τηλεοπτικά κανάλια που τα προβάλουν, αλλά ρίχνουν ακόμα περισσότερο το επίπεδο της τηλεόρασης.
Ξεχωριστός άνθρωπος ο Δημήτρης Μητροπάνος
Ερ: Σε παλιότερη συνέντευξή σας είχατε αναφέρει ότι από τις συνεργασίες που έχετε κάνει μια από αυτές που ξεχωρίζετε ήταν με τον Δημήτρη Μητροπάνο. Τι θυμάστε από τον σπουδαίο αυτόν Τρικαλινό καλλιτέχνη;
Απ: Ο Δημήτρης Μητροπάνος ήταν φίλος. Η συνεργασία με τον Δημήτρη ήταν χαρά αλλά και σπουδή. Δεν υπήρχε ίχνος βεντετισμού από μέρους του και αντιμετώπιζε όλους τους συνεργάτες του μουσικούς, τραγουδιστές και τεχνικούς σαν φίλος. Πέρα όμως από σπουδαίος τραγουδιστής ο Δημήτρης ήταν και σπουδαίος άνθρωπος που έλεγε πάντα τα πράγματα με τ’ όνομά τους. Εκείνο που μας έδεσε ιδιαίτερα ήταν τα χρόνια που ήταν πρόεδρος της Ένωσης Τραγουδιστών Ελλάδας κι εγώ Αντιπρόεδρος. Η υποστήριξή του προς τους νέους και τους αδύνατους τραγουδιστές ήταν αμέριστη. Τις θέσεις του σε προβλήματα του κλάδου μας την πλήρωσε κάποιες φορές με αποκλεισμούς από τα μεγάλα κέντρα διασκέδασης της Αθήνας, αλλά δεν έκανε ποτέ πίσω. Δικαιώθηκε όμως τα τελευταία 20 χρόνια πριν το θάνατό του -όπως και του έπρεπε- με τις υπέροχες συνεργασίες συνθετών και στιχουργών που είχε και που τον ανέβασαν και τον κατέταξαν στην κορυφή των μεγάλων τραγουδιστών.
