Εφορεία Απαξίωσης Αρχαιοτήτων Τρικάλων;

Γράφει ο Σωτήρης Κύρμπας

 

Επιβεβαιώθηκε πλήρως το ρεπορτάζ του “Διαλόγου” της προηγούμενης Δευτέρας 26 Σεπτεμβρίου 2022, όπου υπό τον τίτλο “Τελικά, οι τάφοι στην πλατεία Τρικάλων ήταν σημαντικοί!” ο υπογράφων αποδείκνυε με επιχειρήματα πως οι δύο συλημένοι τάφοι που αποκαλύφθηκαν στην κεντρική πλατεία της πόλης ήταν προγενέστεροι της οθωμανικής περιόδου, γεγονός που επιβεβαίωσε και η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Τρικάλων κ. Κρυσταλία Μαντζανά σε πρωινή ραδιοφωνική εκπομπή του Ράδιο-Ζυγός την προηγούμενη εβδομάδα.

Αντί όμως η αποκάλυψη αυτή να αποτελέσει το έναυσμα για περαιτέρω ερευνητικές-αρχαιολογικές εργασίες στον ευρύτερο χώρο της νυν πλατείας, η κ. Μαντζανά πληροφόρησε το τρικαλινό κοινό ραδιοφωνικώς (ούτε καν επίσημη ανακοίνωση δεν εξέδωσε η Εφορεία Αρχαιοτήτων της οποίας προΐσταται) πως δεν βρέθηκε… τίποτα και πως οι εργασίες ανάπλασης της πλατείας θα συνεχισθούν κανονικά!

Δεν είναι η πρώτη φορά που η τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων “ξεπλένει” αρχαιολογικές αποκαλύψεις δίνοντας το πράσινο φως για την συνέχιση σύγχρονων οικοδομικών εργασιών, αλλά τούτη την φορά το παράκανε! Η αγνόησή τους είναι τόσο κραυγαλέα και καταφανής που εύλογα θα μπορούσε η υπηρεσία της να μετονομαστεί σε “Εφορεία Απαξίωσης Αρχαιοτήτων Τρικάλων”, προσθέτοντας ένα ακόμη “Α” στα αρχικά της.

Αυτή την απαξίωση την έχει επαναλάβει στο πρόσφατο παρελθόν τουλάχιστον δύο φορές, στις οδούς Παπάγου και Αγίων Αναργύρων της πόλης, όπου παρά τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα που είχαν αποκαλυφθεί επέτρεψε χωρίς καμιά αρχαιολογική έρευνα να συνεχισθούν απρόσκοπτα οι αντίστοιχες ιδιωτικές οικοδομές.

 

 

Και αν στις δύο παραπάνω περιπτώσεις μπορεί κανείς να επικαλεσθεί (με στενά συμφεροντολογική αντίληψη) το κόστος της επιβράδυνσης της κατασκευής των οικοδομών λόγω των αρχαιολογικών ανασκαφών που επιβάλλονταν να διενεργηθούν, στην περίπτωση της πλατείας δεν υφίσταται ούτε καν αυτό το “συμφεροντολογικό” επιχείρημα. Ουδείς επιβαρύνεται από μια πιθανή καθυστέρηση του έργου ανάπλασης του χώρου καθώς δεν επρόκειτο να γίνει εκμεταλλεύσιμη… πολυκατοικία. Ούτε στο ελάχιστο θα παρεμποδίζονταν επίσης η κυκλοφορία των οχημάτων στις τέσσερις κεντρικότατες οδούς που περιβάλλουν την πλατεία μας. Εξάλλου 80 χρόνια η πλατεία είχε να ανακαινισθεί, στα 2-3 επιπλέον ήταν το πρόβλημα;

Επιβεβαιωμένα οι τάφοι που αποκαλύφθηκαν ήταν προγενέστεροι των οθωμανικών. Το πόσο προγενέστεροι (Βυζαντινοί, Ρωμαϊκοί, Ελληνιστικοί ή Αρχαϊκοί) δεν κατέστη δυνατόν να διαπιστωθεί τόσο από το γεγονός πως ήταν συλημένοι (λεηλατημένοι) όσο και από την εσπευσμένη (μιας μόλις εβδομάδας!) ανασκαφή που διενεργήθηκε εκεί.

Δεδομένου όμως πως επρόκειτο για τάφους (βρέθηκαν σκελετοί) είναι ηλίου φαεινότερο πως εντάσσονταν σε περιοχή συνολικότερου νεκροταφείου. Ποτέ κανείς στην ιστορία μας δεν έθαβε τους νεκρούς του (και μάλιστα σε πετρόκτιστους τάφους) στην μέση του πουθενά. Επιπλέον οι πληροφορίες του υπογράφοντος (οι οποίες προέρχονται καλώς ή κακώς από χρυσοθήρες με πολύ προηγμένο τεχνολογικώς εξοπλισμό) κάνουν λόγο για ολόκληρη ασύλητη νεκροπολιτεία λίγα μέτρα κάτω από το έδαφος που εκτίνεται μέχρι τις όχθες του Ληθαίου ποταμού.

Αντί λοιπόν η ανακάλυψη αυτή να δώσει το έναυσμα για την διενέργεια περαιτέρω αρχαιολογικών ανασκαφών σε ολόκληρο το εύρος της πλατείας, έσπευσε να την απαξιώσει και -το χειρότερο- να μην προχωρήσει σε οποιαδήποτε περαιτέρω έρευνα.

Δεν προχώρησε καν στο μίνιμουμ που ως καθ’ ύλιν υπεύθυνη ΟΦΕΙΛΕ να κάνει, την διενέργεια δηλαδή τριών-τεσσάρων διερευνητικών-δοκιμαστικών τομών σε διαφορετικά σημεία της. Τομές, οι εργασίες των οποίων θα διαρκούσαν το πολύ ένα με δύο μήνες και θα αποδείκνυαν τελεσίδικα εάν ευσταθούν ή όχι οι εύλογες πληροφορίες πως δεν επρόκειτο για δύο μεμονωμένους τάφους, αλλά για την περιοχή όπου εκτίνονταν το νεκροταφείο της αρχαίας Τρίκκης.

Τα μέχρι σήμερα αρχαιολογικά ευρήματα (της προ Ματζανά εποχής) έχουν αποκαλύψει πως η αρχαία Τρίκκη (ανελλιπώς από την πρωτοελλαδική εποχή) εκτίνονταν από τις υπώρειες των λόφων του Φρουρίου και του Προφήτη Ηλία μέχρι και την σημερινή οδό Κονδύλη, όπου έχουν ανακαλυφθεί τα τείχη της. Εύλογα η νοητή προέκτασή της καταλήγει στον χώρο της σημερινής πλατείας, όπου (εκτός των τειχών της) λειτουργούσε το νεκροταφείο της.

Δυστυχώς η κ. Ματζανά από τότε που ανέλαβε το πόστο της δεν προέταξε ΠΟΤΕ την αρχαιολογική σκαπάνη κόντρα σε εργολάβους και δημοτικές ή νομαρχιακές (παλαιότερα) αρχές, την ώρα που σε άλλες Περιφέρειες της χώρας οι Εφορείες Αρχαιοτήτων (όπως και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο) λειτουργούν σχεδόν ως “κράτος εν κράτει” και καλά κάνουν.

Ευθύνες όμως έχει και ο Δήμαρχος Τρικκαίων κ. Δημήτρης Παπαστεργίου που αντί να προτρέψει και παρακινήσει την Αρχαιολογική Υπηρεσία προς την κατεύθυνση των περαιτέρω ερευνών, συνεχίζει αδιαφορώντας τα έργα ανάπλασης. Προκειμένου μάλιστα να αποφύγουν κάποιο νέο “λάθος” (όπως το σκάψιμο ενός μέτρου κάτω από το σημερινό επίπεδο, όταν ανακαλύφθηκαν οι τάφοι) τα συνεργεία συνεχίζουν χωρίς… φτυάρια μην τυχόν “πέσουν” πάνω σε νέα αρχαιολογικά ευρήματα…

Τα γεγονότα πάντως έχουν καταγραφεί, ασχέτως εάν ενδιαφέρεται ή όχι για την υστεροφημία του: Κινδυνεύει άμεσα να μείνει στην τοπική μας ιστορία ως ο δήμαρχος που ξανάθαψε (αγνόησε) τους αρχαίους τάφους μας, μετά τους Οθωμανούς κάπου στα 1489.

Σχετικές δημοσιεύσεις