Η προβολή ελληνικών ταινιών από τα τηλεοπτικά κανάλια συγκεντρώνει πάντα υψηλά ποσοστά θεαματικότητας ακόμη και αν τις εν λόγω ταινίες τις έχουμε δει εκατοντάδες φορές. Πρόκειται για ταινίες με αγαπημένους πρωταγωνιστές (Βουγιουκλάκη, Παπαμιχαήλ, Κωνσταντάρας, Γκιωνάκης, Κούρκουλος, Φωτόπουλος, Καρέζη, Μπάρκουλης, Χατζηχρήστος, Βέγγος, Βλαχοπούλου κ.λπ.).
Αλλά ο ελληνικός κινηματογράφος δεν είναι μόνο αυτές οι λίγες δεκάδες ταινιών που προβάλλονται και ξαναπροβάλλονται αν και σίγουρα αφενός προσφέρουν ψυχαγωγία στον θεατή και αφετέρου γνωρίζουν και οι νέες γενιές θαυμάσιους καλλιτέχνες. Όλοι, λίγο-πολύ, γνωρίζουμε και αρκετά από τα ονόματα των σκηνοθετών αυτών των ταινιών όπως Αλέκος Σακελλάριος, Γιάννης Δαλιανίδης, Γιώργος Τζαβέλλας, Νίκος Φώσκολος, Βασίλης Γεωργιάδης, Ντίνος Δημόπουλος, Γιώργος Σκαλενάκης, Ορέστης Λάσκος, Ντίνος Κατσουρίδης κ.ά. Ας δούμε και ας τιμήσουμε όμως σήμερα σε ένα ξεχωριστό δεύτερο αφιέρωμα –το πρώτο είχε δημοσιευθεί το Φεβρουάριο του 2022- τις περιπτώσεις ακόμη 6 Ελλήνων σκηνοθετών που πρόσφεραν, έστω και με μία ταινία, στον ελληνικό κινηματογράφο αν και δυστυχώς τα ονόματά τους και ίσως και το έργο τους μπορεί να είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό. Για την δημιουργία του παρόντος άρθρου θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών κ. Χάρη Παπαδόπουλο, τον Οργανισμό Συλλογικής Διαχείρισης Πνευματικών Δικαιωμάτων «ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ», την κα Κρίστι Βαρβέρη, κόρη του Νίκου Βαρβέρη και τον κ. Θεοδόσιο Μάλαμα, γιο του Χριστόφορου Μάλαμα.
Άρθρο του συνεργάτη μας Χάρη Μαντέλλου
Γιάννης Πολίτης
Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σκηνοθεσία στην Ακαδημία Κινηματογραφικών Σπουδών Κωστή Βελμύρα. Έφυγε από την ζωή στις 9/5/2002 στην Αθήνα. Μοναδική του σκηνοθετική δουλειά το 1959 η ταινία “Η Λιλή και ο μουρντάρης” με την Νινή Ζαχά (η γνωστή τραγουδίστρια στην μοναδική της εμφάνιση σε ταινία ως ηθοποιός) και τον Νίκο Σταυρίδη, την οποία γύρισε και έγραψε το σενάριό της μαζί με τον Γιάννη Θωμόπουλο (όχι τον γνωστό τραγουδιστή). Η συμβολή του Πολίτη στον κιν/φο έχει να κάνει περισσότερο με την συγγραφή σεναρίων όπως για τις ταινίες “Μας κλέψανε την Γκόλφω” με Ντίνα Τριάντη-Γιώργο Καμπανέλλη, “Κατάρα με δέρνει βαρειά” με Μαριάννα Κουράκου-Χρήστο Νέγκα, “Η εφοπλιστίνα” με την Δέσποινα Στυλιανοπούλου, “Κορίτσια με βρώμικα χέρια” με Νίκο Βερλέκη-Αλίκη Ζάννου, “Της πολιτσμάνας το… κάγκελο” με την Ρένα Βλαχοπούλου κ.λπ. Υπήρξε και θεατρικός συγγραφέας σε έργα όπως “Το Λιζάκι” με Σμαρούλα Γιούλη-Γιώργο Πάντζα, “Μητσοτάκηδες και Κώτσο ήρθε η ώρα για το κλώτσο” με Λάκη Κομνηνό-Στάθη Ψάλτη και “Η ταβέρνα του Σωκράτη” με τον Ιάκωβο Ψαρρά που αργότερα έγινε και βιντεοταινία με τον ίδιο πρωταγωνιστή. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι έγραψε και στίχους για πολλά τραγούδια όπως “Εγώ έχω μια καρδιά βουνό” με τον Στέλιο Καζαντζίδη, “Πάμε σε κέντρα κοσμικά” με την Πόλυ Πάνου, “Μη μου λες αγάπης λόγια” με την Καίτη Γκρέυ, “Ν΄ ανθίσει τ΄ όνειρό σου κάποιο δείλι” με την Μαίρη Λω, “Κατηγορώ” με την Μαρινέλλα και πολλά ακόμα.
Ερμής Βελλόπουλος
Γεννήθηκε το 1939 στην Αταλάντη Λοκρίδας και πέθανε το 2002. Σπούδασε σκηνοθεσία στη Σχολή Σταυράκου, Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου και Σκηνογραφία στη Σχολή Καλών Τεχνών του Μονάχου και δίδαξε σκηνοθεσία, σενάριο και μοντάζ σε κινηματογραφικές σχολές. Μοναδική μεγάλου μήκους ταινία του το “Κλειστό παράθυρο” του 1977 με Βαγγέλη Καζάν-Γωγώ Ατζολετάκη (Τιμητική διάκριση για την ερμηνεία της στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)-Ντίνο Αυγουστίδη. Σκηνοθέτησε τις μικρού μήκους “Ο Στέφανος πάει στη Γερμανία” (1966), “Χωρίς απόκριση” (1967), “Μάνη” (1972), “Θηραματικός πλούτος” (1973) και “Γιοφύρια που ενώνουν το χτες με το σήμερα” (1985), τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ για την ΕΡΤ αφιερωμένα σε μεγάλες προσωπικότητες της τέχνης όπως Κώστας Γιαννίδης, Γιώργος Τζαβέλλας, Γιάννης Γκιωνάκης, Μανώλης Καλομοίρης κ.ά., την βιντεοταινία “Σχολή θηλυκών καμακιών” με Γιάννη Βογιατζή-Γιάννη Βούρο και τις τηλεοπτικές σειρές “Κερένια κούκλα” (1987) με Νίκο Βερλέκη-Νόνη Ιωαννίδου και “Η πανσέληνος” (1989) με Νίκο Βερλέκη-Αιμιλία Υψηλάντη.
Νίκος Βαρβέρης
Σημαντική προσωπικότητα του παλιού ελληνικού κινηματογράφου. Γεννήθηκε το 1928 στον Πειραιά και έφυγε από την ζωή στις 10/7/2017 στο Χαλάνδρι. Σπούδασε μακιγιέρ στην Ιταλία και με αυτή την ιδιότητα εργάστηκε σε κλασικές ταινίες όπως «Μαγική πόλις», «Ιστορία μιας κάλπικης λίρας», «Στέλλα», «Ο δράκος», «Ένας ήρως με παντούφλες», «Συνοικία το Όνειρο», «Ηλέκτρα», «Αλλοίμονο στους νέους» κ.ά. ενώ διετέλεσε και Διευθυντής Παραγωγής σε ταινίες όπως «Το τεμπελόσκυλο», «Η σωφερίνα», «Θύελλα στο σπίτι των ανέμων», «Το αγκίστρι» κ.ά. αλλά και Παραγωγός ταινιών με πιο χαρακτηριστικές τις εξής: «Τρελλοί πολυτελείας», «Αδίστακτοι», «Ο ανήφορος», «Αφήστε με να ζήσω», «Αν έχης τύχη…» αλλά και της πρώτης μικρού μήκους ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Ο κλέφτης» το 1965. Παραγωγός υπήρξε και στις ταινίες που ο ίδιος σκηνοθέτησε και ήταν οι: «Οι καταφρονεμένοι» (1965) με Μέμα Σταθοπούλου-Κώστα Καρρά-Ορέστη Μακρή, «Ένα κορίτσι αλλοιώτικο απ’ τ’ άλλα» (1968) με Νίκη Τριανταφυλλίδη-Γιάννη Φέρτη-Ορέστη Μακρή, «Αλτ!…Και σ’ έφαγα-Εδώ Προκόπης» και «Προκόπης, ο απρόκοπος» (και οι δύο ταινίες του 1969 και με ίδιο πρωταγωνιστή τον Φίλιο Φιλιππίδη) και «Η θυσία του Αβραάμ» (1971) με Δημήτρη Ψαράκη-Ίλυα Λιβυκού-Πετράκη Μπερέτα. Στις σκηνοθετικές του καταθέσεις ανήκουν ακόμη η ταινία μικρού μήκους «Άγραφα (παραδοσιακός οικισμός)» (1985) με αφηγητή τον Λευτέρη Ελευθεριάδη και η τηλεταινία «Πασχαλινή ιστορία» με Βαγγέλη Καζάν-Νίκη Τουλουπάκη.
Πάρις Χατζηκυριάκος
Γεννήθηκε στον Αλμυρό Μαγνησίας το 1943 και πέθανε στις 12/8/1984 στον Πειραιά. Σκηνοθέτησε την μεγάλου μήκους ταινία “Ελευθερία ή θάνατος” (ή “Λαμπέτης, ο γυιός του Αστραπόγιαννου”) το 1972 με τους Κυριάκο Δανίκα, Γιώργο Τζώρτζη, Ελένη Δακορώνια και την μικρού μήκους “Ήρωες ’21” την ίδια χρονιά με αφηγητή τον Γιώργο Τζώρτζη. Αξιόλογη και η παρουσία του στην δισκογραφία συμμετέχοντας στιχουργικά σε δίσκους όπως “Αναστημένη γη” και “Τραγούδα τη λευτεριά και την ειρήνη” του Βασίλη Αρχιτεκτονίδη και “Τα τραγούδια του ήλιου” του Νίκου Λόλη.
Χριστόφορος Μάλαμας
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933 όπου και πέθανε το 2008. Σπούδασε νομικά, θέατρο, σκηνοθεσία κινηματογράφου και πήρε υποτροφία για την Γαλλική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση από τον Πρόεδρο ντε Γκωλ. Το 1963 ίδρυσε σχολή θεάτρου και κινηματογράφου στη Θεσσαλονίκη που έκλεισε αργότερα η δικτατορία. Σκηνοθέτησε μια μεγάλου μήκους ταινία με τίτλο «Μετεωρόλιθος» το 1981 με τους Χριστόφορο Ζήκα, Σάσα Σοφού, Σωτήρη Τσόγκα, Λιλή Ντερτίμα και την μικρού μήκους «Το τραγούδι των αγγέλων» το 1974 ενώ εμφανίστηκε και ως ηθοποιός στην εξαιρετική ταινία «Ουρανός» (1962) του Τάκη Κανελλόπουλου. Από το 1952 έγραψε διηγήματα, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα που βραβεύθηκαν σε Ελλάδα και εξωτερικό με πιο χαρακτηριστικά τα εξής: «Ωδή στην Κύπρο» (βραβείο Συνδέσμου Νέων Λογοτεχνών), «Η Λουλουδένια» (έπαινος Δήμου Θεσσαλονίκης), «Το σπίτι του Θεού» (έπαινος Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς), «Ο ελευθερωτής των σκλάβων» (Β’ βραβείο Ελληνοαμερικανικής Ένωσης), «Η Πριγκίπισσα του Βυζαντίου» (Α’ βραβείο Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος), «Τα μερμήγκια του καλοκαιριού» (Α’ βραβείο Δήμου Θεσσαλονίκης), «Ο τελευταίος χρησμός» (Α’ βραβείο διηγήματος Δελφικών Αμφικτυονιών), «Πειρατές στη Μεσόγειο» (Α’ βραβείο Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών) κ.ά.
Βαγγέλης Καραμανίδης
Καταξιωμένος Διευθυντής Φωτογραφίας σε πολλές ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου όπως «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας» (του Δημήτρη Δαδήρα από το 1955 με την Αλίκη Βουγιουκλάκη), «Κέφι, γλέντι και φιγούρα», «Όταν το μίσος κυβερνά», «Πόθοι στα στάχια», «Όσα κρύβει η νύχτα», «Τρία κορίτσια απ’ την Αμέρικα», «Ο εμποράκος», «Αδέλφια μου, αλήτες πουλιά», «Μια γυναίκα, μια αγάπη, μια ζωή!» κ.λπ. αλλά και σε βιντεοταινίες όπως «Αντίστροφη πορεία», «Ο τυχεράκιας», «Κλεφτρόνι, αγάπη μου», «Μια κούκλα για τον αστυνόμο» κ.ά. Γεννήθηκε το 1925 και έφυγε από την ζωή στις 18/4/2001. Ως σκηνοθέτης γύρισε μόνο μία ταινία με τίτλο «Το γεφύρι του πεπρωμένου» (1960) με τον Γιώργο Καμπανέλλη και την Χριστίνα Σύλβα όπου επίσης έγραψε και το σενάριο μαζί με τον Θεόδωρο Τέμπο.
Βιβλιογραφία:
1) Λεξικό Σκηνοθετών του Ελληνικού Κινηματογράφου (Κώστας Δ. Γούτος-Κωνσταντίνος Δ. Νούλας, εκδόσεις Αιγόκερως, 1996)
2) Λεξικό Ελληνικών Ταινιών από το 1914 μέχρι το 2000 (Δημήτρης Κολιοδήμος, εκδόσεις Γένους, 2001).
